Πόσο ελεύθερος είναι ένας άνθρωπος να διεκδικήσει τα δικαιώματα του εξαιτίας του κίνδυνου να απολυθεί;

        Είναι μια κοινή διαπίστωση πως ζούμε σε εποχές εξατομίκευσης, σε εποχές που το συλλογικό έχει μπει στο περιθώριο και η ελευθερία του ατόμου κυριαρχεί. Πόση όμως αλήθεια υπάρχει σε αυτό; Και τι σημαίνει συλλογικό, ατομικό και ελευθερία του ατόμου στην εποχή της ολοκληρωτικής κυριαρχίας του κεφαλαίου και του κόσμου των εμπορευματικών αξιών και ιδανικών;
       Αλήθεια τι ελευθερία επιλογών στη ξεκούραση, στη διασκέδαση και στη μόρφωση έχει ένας άνθρωπος που εργάζεται σα σκλάβος από το πρωί ως βράδυ ; Πόσο ελεύθερος είναι ένας άνθρωπος που φοβάται στη δουλεία του να διεκδικήσει τα δικαιώματά του εξαιτίας του κινδύνου να απολυθεί; 
        Πόση ελευθερία κινήσεων έχει ένας άνθρωπος που χρωστάει αυτός και τα παιδιά του στις τράπεζες; Και τέλος πόσο ελεύθερος είναι ο άνθρωπος να κατανοήσει τους νόμους που διέπουν τη ζωή του όταν δέχεται καθημερινή πλύση εγκέφαλου και εγκλωβίζεται στο κυρίαρχο καταναλωτικό, αλλοτριωμένο πολιτισμό μας;
     Πόση  ελευθερία κινήσεων έχει μια κοινωνία, ένα κράτος ή μια δημοκρατικά εκλεγμένη ηγεσία, όταν οι πολυεθνικές μπορούν να ανεβάζουν και να κατεβούν κυβερνήσεις, μεταφέροντας τα κεφάλαια τους εκεί, όπου τα μεροκάματα είναι χαμηλά και τα εργατικά δικαιώματα ανύπαρκτα;
       Για να δώσουμε μια απάντηση θα πρέπει πρώτα να προσεγγίσουμε τις αλλαγές που έχουν συμβεί τις τελευταίες δεκαετίες στον παγκόσμιο καπιταλισμό.Είναι γεγονός ότι από ένα ιμπεριαλιστικό κόσμο, όπου το κεφάλαιο εκτεινόταν  στα μήκη και στα πλάτη του πλανήτη, περάσαμε σε ένα κόσμο όπου η γνώση μετατρέπεται σε άμεση παραγωγική δύναμη και το κεφάλαιο έχει μετατραπεί σε μια βάρβαρη και κυνική δύναμη ανάσχεσης του δημιουργικού πνεύματος του σύγχρονου προλεταριάτου..

       Πρόκειται για μια άμεση παραγωγική δύναμη,  που διαχέεται σε μυριάδες εργασιακές φιγούρες, συμβασιακές σχέσεις , κοινωνικές γλώσσες. Είναι μια πολλαπλότητα με διαφορετικές, ατομικές πορείες που διαμορφώνουν ένα πολύμορφο κοινωνικό και παραγωγικό δίκτυο. Εντός  αυτού του πολυεπιπέδου παραγωγικού κόμβου, οι ατομικότητες εμφανίζονται ως «ανεξάρτητοι» κόμβοι αυτής της βιοπολιτικής μηχανής.
        Κατά συνέπεια, εάν τούτη η προσέγγιση έχει μια δόση αλήθειας δεν έχουμε το τέλος του συλλογικού και την κυριαρχία του ατομικού, αλλά μια νέα διαλεκτική σχέση τους. Έτσι το συλλογικό  ισχυροποιεί και  ολοκληρώνει  την εικόνα του, στηριζόμενο σε μια κοινότητα «ελεύθερων» παραγωγών που στην παρούσα φάση εμφανίζονται ως «ανεξάρτητοι κόμβοι» του παραγωγικού δικτύου.
       Αυτό δεν συνεπάγεται πως η πρωτοβουλία των βιοπολιτικών κινήσεων έχει περάσει στα χέρια των κοινωνικών δυνάμεων της ζωντανής εργασίας και των «ελεύθερων» παραγωγών. Η βιοεξουσία του κεφαλαίου όχι μόνο συνεχίζει να κυριαρχεί και να έχει τις πολιτικές πρωτοβουλίες των εξελίξεων, αλλά και διαρκώς βαθαίνει τους τρόπους της εκμετάλλευσης της ζωντανής εργασίας και των σωμάτων των «ελεύθερων» παραγωγών.
         Από αυτή την άκρως ανταγωνιστική αντίθεση ανοίγονται δυο δρόμοι: ο πρώτος είναι η εμφάνιση ενός τεχνοκρατικού μεσαίωνα. Μια σειρά από χώρες και παγκόσμιες οικονομικές και πολιτικές δυνάμεις θα κατέχουν και θα διαχειρίζονται την τεχνογνωσία, ενώ η πλειοψηφία των ανθρώπων και χωρών θα ζουν εντός των ηλεκτρονικών γκέτο που θα έχουν οικοδομήσει οι πολυεθνικές και τα αυτοκρατορικά στρατεύματα του ολοκληρωτικού καπιταλισμού. Οδεύουμε προς ένα τεχνολογικό και οικονομικό απαρτχάιντ του ολοκληρωτικού καπιταλισμού που θα φυλακίσει τις τεράστιες δυνατότητες των λαών. Ολοκληρώνεται  με αυτό τον τρόπο η πορεία από το θεοκεντρισμό, στη μηχανοκρατία, στον εργαλειακό ορθολογισμό, στον τεχνοκρατικό ολοκληρωτισμό.

      Ο δεύτερος είναι ο δρόμος της ριζικής και παγκόσμιας αναδιανομής του πλούτου, της εξουσίας,  της ισχύος και της τεχνογνωσίας στους καταπιεσμένους, σε συνδυασμό με την αλλαγή του παραγωγικού και καταναλωτικού μοντέλου. Απελευθερώνοντας τις κρυμμένες δημιουργικές δυνάμεις του συνόλου των ανθρώπων του πλανήτη γη, επίλυονται  ριζικά τα προβλήματά  του.
        Οι ριζοσπαστικοί πειραματισμοί στην Λατινική Αμερική αναδεικνύουν ένα αντιφατικό δρόμο, για να προσεγγίσουμε με διαφορετικό μάτι τα πράγματα και τα γεγονότα, μόνο που είναι ακόμη νωρίς να βγάλουμε σαφή συμπεράσματα. Δηλαδή έχουμε να κάνουμε με την ολοκλήρωση και την καθολικοποίηση όλων των υπόγειων και μη επαναστατικών, ανατρεπτικών, ρομαντικών ρευμάτων.
      Βέβαια πρέπει να εχουμε υπόψην πως τα πράγματα δεν κινούνται με μανιχαισμούς, ούτε εξελίσσονται με γραμμικότητες , βεβαιότητες και ντετερμινισμούς. Εξάλλου έχει αποδειχτεί πως η ιστορία πάντα είχε μεγαλύτερη φαντασία από εμάς.  
       Είναι λοιπόν  φανερό πως δικαιώνεται ο Ε. Μπλο,  όταν έγραφε: «Οι φραγμοί που υψώθηκαν ανάμεσα στο μέλλον και  στο παρελθόν καταρρέουν μόνοι τους. Το μέλλον που δεν έχει έρθει  γίνεται ορατό μέσα στο παρελθόν , ενώ το παρελθόν που εκδικήθηκε και έγινε δεκτό σαν κληρονομιά , το παρελθόν που  εκπληρώθηκε γίνεται ορατό στο μέλλον».
       Μια ίσως δυνατότητα απάντησης από την σκοπιά της κοινωνικής χειραφέτησης βρίσκεται στην εκ νέου συνάντηση του μαρξισμού, της κριτικής θεωρίας , του υλικού υπόβαθρου, του χριστιανικού, του πνεύματος της ανατολής  στα νέα ιστορικά περιεχόμενα του ολοκληρωτικού καπιταλισμού.

     Τι εννοούμε; Την εποχή της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας η καινοτόμα συνάντηση του εβραϊκού μεσσιανισμού, του πλατωνισμού και του στωικισμού γέννησε το χριστιανισμό, ο οποίος δεν ήταν ένας απλός συγκρητισμός των προηγούμενων παραδόσεων, αλλά μια παραγωγή ενός ριζοσπαστικού προτάγματος που δεν είχε παρελθόν. Αντίστοιχα ο κομμουνισμός στην εποχή του ήταν αποτέλεσμα της συνάντησης της γαλλικής και της γερμανικής φιλοσοφίας με την αγγλική πολιτική οικονομία, μια συνάντηση που εκείνη την εποχή γέννησε επίσης κάτι που δεν είχε παρελθόν.
      Σήμερα μια εκ νέου καινοτόμα συνάντηση του «ελληνισμού»- ως η έκφραση της κοσμικής κοινότητας των ελεύθερων πολιτών - του «κομμουνισμού» -ως το κίνημα που καταργεί την «κάθε» υπάρχουσα τάξη πραγμάτων- του πνεύματος της ανατολής ως μια νέα πρόταση ζωής με τη σύγχρονη πραγματικότητα , ίσως και να δημιουργεί τους όρους για νέα απελευθερωτική συνάντηση του ατομικού και συλλογικού. Είναι μια συνάντηση ατομικού και συλλογικού που φτάνει στην ρίζα των γεγονότων, που μπορεί να δώσει τη λύση στο αδιέξοδο του σύγχρονου πολιτισμού.

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΑΡΓΥΡΟΣ