Σάββατο 29 Δεκεμβρίου 2012

"Η αντιπροσωπευτικότητα τρέφει την ψευδαίσθηση της ασφάλειας και δημιουργεί την ανάγκη για Μεσσίες!"

        Για το Ρουσσώ η Δημοκρατία, είτε είναι άμεση, είτε δεν υπάρχει καθόλου. Επηρεασμένος από την αρχαία Αθήνα και την «αυτόνομη πόλη» του Καλβίνου , γράφει στο «Κοινωνικό Συμβόλαιο» :         « Οι βουλευτές του λαού, ούτε είναι, ούτε μπορεί να είναι αντιπρόσωποί του. Δεν είναι παρά επίτροποί του. Τίποτα δεν μπορούν να αποφασίσουν οριστικά. Κάθε νόμος που δεν τον κύρωσε αυτοπροσώπως ο ίδιος ο λαός, είναι άκυρος».
       O Ρουσσό δυστυχώς δε φαίνεται να κατάφερε και πολλά με τις ριζοσπαστικές του θέσεις. Πεθαίνει το 1778 στη Γαλλία αφήνοντας πίσω σπουδαίες παρακαταθήκες για τις κοινωνίες του μέλλοντος . Ελάχιστες όμως, κοινότητες υιοθέτησαν από τότε τις «ανώτερες» πολιτικές του προτάσεις περί συμμετοχικής Δημοκρατίας , όπως τα καντόνια της Ελβετίας, η Παρισινή Κομμούνα του 1871, τα Ρωσικά Σοβιέτ του 1905 και βέβαια κάποιες σύγχρονες μικρές «πολιτείες» στις Σκανδιναβικές χώρες.
       Τι συνέβη λοιπόν και δεν λειτούργησε η άμεση Δημοκρατία ; Γιατί ενώ οι εξελίξεις ήταν ραγδαίες σε πνευματικό και πολιτιστικό επίπεδο, οι κοινωνίες επέλεξαν πολιτεύματα αντιπροσωπευτικότητας και όχι άμεσης συμμετοχής των πολιτών; Εξαρχής, οι θεμελιωτές του κράτους των ΗΠΑ απέρριψαν ρητά την άμεση δημοκρατία ως επιλογή, πιστεύοντας ότι θα οδηγούσε στην υπερίσχυση των πολυπληθέστερων κατώτερων κοινωνικών τάξεων ή σε χαοτική αταξία, και διαμόρφωσαν την αντιπροσωπευτική ολιγαρχία ονομάζοντας το νέο πολίτευμα «ρεπουμπλικανικό» και όχι «δημοκρατικό», ώστε να παραπέμπει στο ρωμαϊκό κράτος της ελληνιστικής περιόδου.
      Καθώς παράλληλα εξαπλωνόταν και ο εθνικισμός, στη Γαλλική Επανάσταση η επίσης αντιπροσωπευτικού χαρακτήρα Εθνοσυνέλευση προβλήθηκε ως ενσάρκωση της βούλησης του έθνους. Mε λίγα λόγια η μετάβαση από τον ολοκληρωτισμό της μοναρχίας σε ένα άλλο πολίτευμα φιλελεύθερου χαρακτήρα έπρεπε να γίνει, έτσι, ώστε να μη χαθεί το «μαγικό ραβδί» των αποφάσεων από την ελίτ της παλιάς εξουσίας, αλλά και να ικανοποιηθεί το ολοένα και πιο πολιτικοποιημένο εργατικό δυναμικό.
       Ήταν σχεδόν αδύνατο να συνεχίσουν να υφίστανται κοινωνίες βιομηχανοποιημένες, αστικού τύπου με κανόνες δουλοπαροικίας και απόρριψης του εργαζόμενου ως μη πολιτικού όντος. Ο δούλος έγινε δουλοπάροικος και μετά εργαζόμενος με σύμβαση υπογεγραμμένη και με ανθρώπινα δικαιώματα. Ο κοινοβουλευτισμός ήταν ένα σατανικά «ευφυές κόλπο», για να δοθεί στον προλετάριο και αργότερα εξειδικευμένο υπήκοο η ψευδαίσθηση της αντιπροσωπευτικότητας και των ειδικών προσωπικών κατακτήσεων στην εργασία, στον πολιτισμό και στην ίδια του τη ζωή.

        Από τις αρχές του 20ου αιώνα ως σήμερα, σημαντικοί πολιτικοί διανοητές, όπως ο Καστοριάδης αλλά και σύγχρονοι επιστήμονες, όπως ο Τζοζάια Όμπερ δηλώνουν απερίφραστα ότι αυτό που βιώνουμε σε όλο τον δυτικό κόσμο δεν είναι Δημοκρατία. Πρόκειται ουσιαστικά για μια μεγάλη απάτη που τρέφει την ανευθυνότητα του απροστάτευτου μέλους μιας κοινότητας και συγκαλύπτει πάντα, τις ανεξέλεγκτες ή και εγληματικές διαθέσεις μιας θρασύτατης πολιτικής ελίτ.
       Επεξηγηματικά, ο «κατά φαντασίαν» πολίτης είναι κομμάτι μιας μάζας που ο αντιπρόσωπός της συνδέεται μαζί της κάθε τέσσερα χρόνια, μόνο, για να συνομιλήσει σ΄ ένα ασαφές και καταναγκαστικό επίπεδο επικοινωνίας και αόριστης υποσχεσιολογίας. Με την ψήφο «εκβιασμού», ο «αντιπρόσωπος» παίρνει την εντολή να δράσει, όπως εκείνος επιθυμεί και ερμηνεύοντας αυθαίρετα θεσμούς και νόμους , σύμφωνα με το δικό του πολιτικό και «υπαρξιακό» συμφέρον. Το αποτέλεσμα είναι να διοικεί το 15% και το υπόλοιπο 85% να ακολουθεί, χωρίς καμία δυνατότητα υπεύθυνης συμμετοχής σε αποφάσεις που το αφορούν!
       Εντωμεταξύ, αναπτύσσονται παράλληλα, σε όλο τον βιόκοσμο του συστήματος, μηχανισμοί στήριξης της «αντιπροσωπευτικότητας», για να εξυπηρετήσουν όλο το δίκτυο άσκησης της εξουσίας. Κυρίαρχα εργαλεία είναι ο μεσσιανισμός και ο λαικισμός. Οι χώροι διαπαιδαγώγησης του «αμέτοχου» αλλά «αντιπροσωπευόμενου» ατόμου είναι το σχολείο , όπου παρέχεται η μαζική εκπαίδευση , αντιγράφοντας και όχι δημιουργώντας , τα Μ.Μ.Ε., μέσω των οποίων καλλιεργείται η μαζική επικοινωνία,από τον εκάστοτε «στρατευμένο» δημοσιογράφο, το καταναλωτικό σύστημα που επιλέγει για χάρη του τον τρόπο ζωής, τη μόδα και την ψυχαγωγία. Διαπλάθεται σταδιακά, μια ατροφική διάθεση για συμμετοχικότητα σε                        ο τιδήποτε. Όλοι ξέρουμε ότι κάποιος άλλος, «μεσσίας» , θα τραβάει μπροστά κι εμείς θα ακολουθούμε.
        «Έχω αντιπρόσωπο, άρα υπάρχω»! Η αντιπροσωπευτικότητα τρέφει την ψευδαίσθηση της ασφάλειας. Το άτομο αισθάνεται έναν εφησυχασμό και , με τον καιρό, αποβάλλει το ένστικτο της ευθύνης και την εσωτερική διέγερση της δράσης. Αδιαφορεί πια για συμμετοχή, γιατί πιστεύει ότι άλλος το ανέλαβε ή ότι δεν υπάρχει καμία δυνατότητα παρέμβασης σε αποφάσεις .
       Πολλαπλασιάζονται έτσι οι κοινότητες των ανεύθυνων μελών που γίνονται πλέον, εύκολη βορά του πελατειακού συστήματος των «διακεκριμένων» αντιπροσώπων τους. Το αποτέλεσμα είναι να βιώνουμε έναν αστικό πολιτισμό με φεουδαρχικούς μηχανισμούς ελέγχου και καθοδήγησης της κοινωνίας. Αν θέλουμε να πιστεύουμε στην αξία του «πολιτικού» ανθρώπου, έστω σε μια εξελίξιμη μορφή του, θα πρέπει να μας προβληματίσει έντονα, πώς είναι δυνατον να εκχωρούμε το δικαίωμα της πολιτικής μας ταυτότητας στην οποιαδήποτε κατασκευασμένη περσόνα που ξεπετάχθηκε «φτιασιδωμένη» από τα studios κάποιας τηλεόρασης.

         Το 1813, ο Καποδίστριας, ένας από τους σπουδαιότερους ευρωπαίους της παγκόσμιας διπλωματίας , δημιούργησε το συμμετοχικό ελβετικό κράτος ως πρότυπο αποκεντρωμένης διοίκησης και άμεσης δημοκρατίας. Στον τόπο καταγωγής του όμως, δολοφονήθηκε από κάποιους «προστάτες αντιπροσώπους» που διέκριναν τον κίνδυνο να χάσουν το δικαίωμα της «αντιπροσωπείας»! Αργότερα, στο ιταλικό Τορίνο και σε κρατίδια της Γερμανίας αναπτύχθηκαν κοινωνίες άμεσης παρεμβασης στα κοινά. Τα τελευταία χρόνια σε Δανία, Σουηδία , Φινλανδία και Νορβηγία εξελίσσονται , θεσμικά, μηχανισμοί πρόσβασης των πολιτών στις αποφάσεις της εξουσίας με άμεσο τρόπο.
       Η συμμετοχική δημοκρατία δεν είναι ο όχλος της πλατείας Συντάγματος, δεν είναι οι «αγανακτισμένοι» που ζητούν «άμεση πρόσβαση» στην πολιτική, χωρίς να γνωρίζουν την αναλογική άσκηση δικαιώματος και υποχρέωσης. Πρόκειται για ένα σύστημα οργανωμένης πολιτικής κοινότητας , όπου το δικαίωμα της συμμετοχής δίνεται σε όλους , να το ασκήσουν ελεύθερα , αφού πρώτα ενεργοποιήσουν τις δυνατότητές τους. Προϋποθέσεις είναι η γνώση, η ενημέρωση και ασφαλώς η διάθεση για συμμετοχή σε αποφάσεις με άμεσο , ασφαλή και έγκυρο τροπο.
       Η τεχνολογία, η ψηφιακή μηχανοργάνωση των δεδομένων, η υπεύθυνη πολιτικοποίηση των νέων και τα σύγχρονα πρότυπα συμμετοχικής διακυβέρνησης μας επιτρέπουν να ελπίζουμε στην οργάνωση μιας ολοκληρωμένης κοινότητας υπεύθυνων πολιτών. Και στην Ελλάδα και σε όλο τον πλανήτη υπάρχουν πλέον χιλιάδες άνθρωποι, επιστήμονες , τεχνοκράτες και φιλόσοφοι που ξέρουν καλά τι και πώς πρέπει να γίνει. Κάθε μέρα «χτίζονται» ψηφιακές πλατφόρμες για δημοψηφίσματα και άμεσες υπεύθυνες ψηφοφορίες.
         Ας διορίσουμε μια κυβέρνηση από μη πολιτικά πρόσωπα κι ας ενισχύσουμε θεσμούς και νόμους εμείς οι ίδιοι, με την άμεση και υπεύθυνη συμμετοχή μας στα κοινά. Ας μελετήσουμε λίγο περισσότερο το σύστημα της Ελβετίας που εδώ και δύο αιώνες την έκανε το πιο σταθερό κράτος στον κόσμο . Ας ξεκινήσουμε μια μεγάλη συζήτηση κάποτε κι ας διαρκέσει χρόνια.
       Να , λοιπόν η μεγάλη πρόκληση για νέους επίδοξους , πολιτικούς φορείς. Να, το μεγάλο ουσιαστικό στοίχημα για το μεγάλο πολιτικό και κυρίως πολιτισμικό άλμα της κοινωνίας μας : η στράτευση στην άρση της ανούσιας αντιπροσωπευτικότητας και η έμπνευση ενός οράματος συμμετοχικότητας. Αυτό θα άρει το μεσσιανισμό και θα στείλει στο περιθώριο την οποιαδήποτε ανεύθυνη κίνηση που σπεύδει κατά καιρούς να «πουλήσει» άριστες υπηρεσίες «μεσιτείας» στον ελληνικό λαό.
       Ανδρέας Ζαμπούκας/tovima.gr

Κυριακή 23 Δεκεμβρίου 2012

"Δεν υπάρχουν κοινωνίες χωρίς τρελούς, υπάρχουν όμως κοινωνίες που συγκρατούν τις ανθρώπινες τρέλες"

  Στις ΗΠΑ η ελαχιστοποίηση του κινδύνου είναι μια περίπλοκη επιστήμη: στα αμερικανικά σχολεία, οι καθηγητές είναι υποχρεωμένοι να ξέρουν απέξω δεκάδες σελίδες με κανονισμούς που αφορούν τις εξόδους σε περίπτωση πυρκαγιάς, τα κλιμακοστάσια, τα παράθυρα, το φαγητό της καντίνας και τα σχολικά λεωφορεία. Υπάρχουν κανονισμοί ακόμα και για το σε ποια σκαλίτσα θα ανέβεις, για να τοποθετήσεις κάτι στον τοίχο της σχολικής αίθουσας.
       Εξάλλου, από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, στα περισσότερα προβληματικά σχολεία εγκαταστάθηκαν ανιχνευτές μετάλλων, πράγμα που σε καθησυχάζει αν είσαι καθηγητής (εφόσον ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος να βρεθείς μπροστά σε περίστροφο, στιλέτο και σουγιά) αλλά που δεν παύει να υπογραμμίζει την αποτυχία του εκπαιδευτικού συστήματος.
       Έτσι, κάθε πρωί, τα παιδιά μπαίνουν στην αίθουσα περνώντας ένα αστυνομικό σύνορο: συνήθως, δίπλα στον ανιχνευτή στέκεται ένας ογκώδης τύπος από τη ζώνη του οποίου κρέμονται οι χειροπέδες. Δεν είναι καλή αρχή για τη σχολική ημέρα κι επιπλέον χάνεται πολύτιμος χρόνος. Το χειρότερο: δεν εμποδίζει τη δράση των μαζικών δολοφόνων στο χώρο του σχολείου.
       Οι ένοπλες επιθέσεις στα σχολεία δεν είναι, ούτε καινούργιο, ούτε αποκλειστικά αμερικανικό φαινόμενο· αλλά, ενώ τον 19ο αιώνα σχετιζόταν με την οπλοφορία (δυσαρεστημένοι μαθητές πυροβολούσαν το δάσκαλο ή ένα μισητό συμμαθητή τους, έναν “bully” για παράδειγμα), στο πέρασμα του χρόνου εξελίχθηκε σε πρακτική που καθρεφτίζει συνδυασμό κοινωνικών προβλημάτων.
       Tο πρώτο παραμένει το καθεστώς της οπλοφορίας και οπλοκατοχής: ενώ υπάρχουν κανονισμοί για τα όπλα-παιχνίδια (τα οποία πουλιούνται με μια ταμπελίτσα σε πορτοκαλί χρώμα), η Εθνική Ένωση Όπλων συμπεριφέρεται σαν κράτος εν κράτει – και σε ορισμένες πολιτείες, ιδιαίτερα στο αγροτικό κοινωνικό περιβάλλον, τα παιδιά (τα αγόρια περισσότερο από τα κορίτσια) αποκτούν το πρώτο τους όπλο, προτού αποκτήσουν άδεια οδήγησης. Το σύνθημα της ΕΕΟ είναι: Shooting is fun! Στο Κεντάκυ, στη Γιούτα, στη Μοντάνα, είναι ευκολότερο να αγοράσεις όπλο από το να υιοθετήσεις κατοικίδιο ζώο.
       Οι αιτίες της ελεύθερης οπλοφορίας είναι ιστορικές (στην ουσία, «ιστορικό υπόλειμμα» από την εποχή της Άγριας Δύσης) και οικονομικές (στις ΗΠΑ υπάρχουν 114 βιομηχανίες όπλων για ατομική χρήση). Παραλλήλως με τη συνταγματική της εξασφάλιση -το δικαίωμα της οπλοφορίας αποτελεί το περιεχόμενο της Δεύτερης Τροπολογίας, καθώς και μέρος του Βill of Rights- ανθεί το λαθρεμπόριο: όποιος δεν έχει το κατάλληλο προφίλ, για να αγοράσει όπλο (είναι, λόγου χάρη, ανήλικος ή έχει ποινικό μητρώο) μπορεί να το προμηθευτεί στον δρόμο.
       Επιπλέον, ενώ οι ΗΠΑ θεωρούνται, εν πολλοίς, αστυνομικό κράτος, δεν υπάρχει ηλεκτρονικό φακέλωμα για τους αγοραστές όπλων· όσο για τον αύξοντα αριθμό του κάθε περιστρόφου ή τουφεκιού σβήνεται εύκολα. Μέχρι τώρα, όλες οι κοινοβουλευτικές απόπειρες αναθεώρησης της Δεύτερης Τροπολογίας και της σχετικής νομοθεσίας απέτυχαν: το love story με τα όπλα είναι βαθιά ριζωμένο στην αμερικανική νοοτροπία και δεν ενοχοποιείται για τα βίαια εγκλήματα.
       Πράγματι, στις πολιτείες με μακρά παράδοση στη νόμιμη οπλοφορία (Κεντάκυ, Γιούτα, Μοντάνα, Δυτική Βιρτζίνια, Αλάσκα, Γουαϊόμινγκ, Βόρεια Ντακότα) σημειώνονται λιγότερες μαζικές δολοφονίες: φαίνεται να παίζει ρόλο κάποια «παιδεία» στην οπλοφορία. Ωστόσο, το επιχείρημα «καθετί μπορεί να χρησιμεύσει ως όπλο» είναι σαθρό: ένα μαχαίρι της κουζίνας δεν μπορεί να προκαλέσει την ίδια βλάβη μ’ ένα ημιαυτόματο 223 Βushmaster ή μ’ ένα AR-15.
       Το δεύτερο ζήτημα είναι η ψυχιατρική πρακτική στις ΗΠΑ. Υπάρχει διαγνωστικό και θεραπευτικό έλλειμμα, ένας συνδυασμός ανεκτικότητας της «διαφοράς» και αμέλειας. Αν σε μερικές κοινωνίες κινδυνεύεις να θεωρηθείς τρελός, χωρίς να είσαι, στις ΗΠΑ κινδυνεύεις να θεωρηθείς φυσιολογικός, χωρίς να είσαι. Το αποτέλεσμα, σε αμφότερες τις περιπτώσεις, ισοδυναμεί με απανθρωπιά. Ο «τρελός» έχει ανάγκη ειδικής μεταχείρισης, δεν μπορεί να ζήσει στον κόσμο, χωρίς να βλάψει τους άλλους και τον εαυτό του. Όμως, στις ΗΠΑ, το σχολείο, η οικογένεια, ο χώρος της εργασίας αρνούνται να δουν τον ελέφαντα στο δωμάτιο: στις σχολικές τάξεις υπάρχουν παιδιά που θα έπρεπε να βρίσκονται σε ειδικά ιδρύματα – στις περισσότερες περιπτώσεις γίνονται απόβλητοι (τα κοροϊδεύουν, τα απομονώνουν), αλλά μπορούν να εξελιχθούν σε θύτες.

        Επιπλέον, οι ψυχιατρικές διαγνώσεις καταλήγουν σε φαρμακευτικές αγωγές με αμφίβολα αποτελέσματα – όχι σπάνια, τα ψυχοφάρμακα ενεργοποιούν βίαιες παρορμήσεις. Εννοείται ότι κι εδώ έχουμε μια γκρίζα περιοχή που διατηρείται γκρίζα από το ιατρικό και φαρμακευτικό κατεστημένο: για παράδειγμα, πριν από μερικά χρόνια, η τριαζολάμη κατηγορήθηκε για επικίνδυνες παρενέργειες (διαταραχές της συμπεριφοράς) αλλά η διαμάχη έσβησε και το θέμα μισοξεχάστηκε.
       Σε όλα αυτά προστίθεται η αδυναμία της αστυνομίας να συγκροτήσει τη φυσιογνωμία του υποψήφιου μαζικού δολοφόνου, ώστε να κινηθεί αναλόγως. Δεν υπάρχουν κοινωνίες, χωρίς τρελούς, υπάρχουν όμως κοινωνίες που συγκρατούν τις ανθρώπινες τρέλες. Η πρόληψη του εγκλήματος είναι σχετικά εύκολη στις καθημερινές μορφές παραβατικότητας – όμως τα πράγματα δυσκολεύουν, όταν η αστυνομία, παρά την τακτική ελαχιστοποίησης των κινδύνων, καθυστερεί να αναγνωρίσει τις μορφές του εγκλήματος που τοποθετούνται εκτός «καθημερινότητας», καθώς κι όταν αποτυγχάνει να καθορίσει τα χαρακτηριστικά των εγκληματιών. Ενώ έχει εμβαθύνει στην ψυχολογία των serial killers, δεν φαίνεται να κατανοεί τους μαζικούς δολοφόνους στα σχολεία.
       Οι δολοφονίες στις ΗΠΑ μειώνονται διαρκώς από το 1991-92, παραμένουν όμως σε υψηλά επίπεδα συγκριτικά με τις υπόλοιπες δυτικές χώρες. Πράγματι, οι μισές γίνονται εξαιτίας της προσβασιμότητας στα όπλα, πράγμα που, ωστόσο, δεν εξηγεί γιατί 15.000 άνθρωποι ετησίως σκοτώνουν συνανθρώπους τους, ενώ άλλοι τόσοι προσπαθούν, αλλά δεν τα καταφέρνουν προκαλώντας τραυματισμούς και ακρωτηριασμούς. Τίθεται το ερώτημα της ομαδικής ψύχωσης: το ένα αιματηρό επεισόδιο φαίνεται να εμπνέει το άλλο· οι δράστες αντιγράφουν και σκηνοθετούν το δικό τους επεισόδιο που πρέπει να είναι θεαματικότερο από κάθε προηγούμενο – έτσι, η βία κλιμακώνεται. Επίσης, τίθεται το ερώτημα της «εξαγρίωσης» μέσω του θεάματος της βίας (είναι εντυπωσιακή η έλλειψη κανονισμών στην αγορά βιντεοπαιχνιδιών): τα εγκλήματα είναι λιγότερα αλλά ειδεχθέστερα.
        Τέλος, μπορούμε να δούμε ένα συμβολισμό στις μαζικές δολοφονίες στα σχολεία: ο ασφαλής, γλυκός κόσμος που περιγράφει το αναγνωστικό μας γίνεται ο τόπος του εγκλήματος· τίποτα δεν είναι όπως θα έπρεπε να είναι.
Σώτη Τριανταφύλλου/www.athensvoice.gr

Σάββατο 15 Δεκεμβρίου 2012

"Δεν είσαι πουθενά παρών. Είσαι στη δουλειά και ανησυχείς για το σπίτι, είσαι στο σπίτι και ανησυχείς για τη δουλειά..."

         Ο αμερικανός ποιητής Ρόμπερτ Φροστ είχε κάνει τη διάγνωση πολύ προτού ξεκινήσει η επιδημία: «Το μυαλό είναι ένα υπέροχο όργανο. Αρχίζει να δουλεύει τη στιγμή που ξυπνάς το πρωί και δεν σταματάει, ώσπου να φτάσεις στο γραφείο σου».
       Παλιά, ήταν της μόδας το burnout, δηλαδή το σύνδρομο εγκεφαλικής υπερφόρτωσης που «χτυπούσε» κατά προτίμηση νεαρά στελέχη επιχειρήσεων: υπερωρίες, bonus, καφετιέρες με παγωμένο καφέ, brain storming. Και κάποια μέρα, έπειτα από ένα απροειδοποίητο βραχυκύκλωμα των κυττάρων, η ασφάλεια καιγόταν και το «ξεζουμισμένο», πλέον, golden boy οδηγούνταν με συνοπτικές διαδικασίες προς την έξοδο.
         Σήμερα, τα διάφορα «σύνδρομα» που πλήττουν την παραγωγικότητα διαθέτουν λιγότερο ευφάνταστα ονόματα. Αναφέρω ενδεικτικά το διαβόητο e-mail stress, το στρες που σου προκαλεί η αδυναμία να ανταποκριθείς στην αμεσότητα και στη βαναυσότητα του ηλεκτρονικού σου ταχυδρομείου. Και εδώ οι επιπτώσεις στην παραγωγικότητα είναι, παρότι υπόγειες, εξίσου σοβαρές. Έρευνα του Πανεπιστημίου της Δυτικής Σκωτίας προετών είχε δείξει ότι ο μέσος υπάλληλος γραφείου αφιερώνει 49 λεπτά ημερησίως μόνο στη διαχείριση του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου του, ενώ το ΙQ του καταβαραθρώνεται -τουλάχιστον κατά 10 μονάδες-κάθε φορά που διασπάται η προσοχή του από ένα e-mail.
       Πρόσφατα, το «σύνδρομο» που πλήττει τους λεγόμενους «millennials»-τους γεννημένους μεταξύ 1980 και 2000- θύματα και αυτοί μιας πληθώρας επιλογών, λέγεται  Fomo (fear of missing out). Το κύριο σύμπτωμα είναι ότι πάντα, κάπου κάτι χάνεις. Πέφτεις το βράδυ να κοιμηθείς και αντιλαμβάνεσαι:
- ότι πάλι δεν έχεις τελειώσει την εργασία, για την οποία ακύρωσες τη συνάντηση με τον αδελφό σου, -ότι πάλι ξέχασες τα γενέθλια της καλύτερής σου φίλης,
 -ότι πλέον διαβάζεις μεν πολλά βιβλία, αλλά έχεις «κόψει» τη γυμναστική και θυμάσαι ότι κάποτε μπορούσες να αγγίξεις τα δάχτυλα των ποδιών σου,
-ότι την εργασία θα τη γράψει πολύ καλύτερα η συμφοιτήτριά σου με τις ταμπά μπότες που ονειρεύεται να πάει στο Γέιλ,
-ότι τελικά δεν είσαι ούτε καλή αδελφή, ούτε καλή φίλη, ούτε καλή φοιτήτρια.
         Δεν χρειάζεται να είσαι αναπτυξιακός βιολόγος για να καταλάβεις ότι τα περισσότερα από τα νεοαφιχθέντα σύνδρομα έχουν να κάνουν με την υπερβολική ποσότητα, κυρίως πληροφοριών . Ζούμε στην εποχή του «multitasking»,όπως αποκαλούν οι ειδικοί τη διαχείριση πολλαπλών πράξεων ή απαιτήσεων, όπου καλείσαι να κάνεις χιλιάδες πράγματα, χωρίς τελικά να φέρνεις τίποτε εις πέρας.

      Ο Αμερικανός Ντέιβιντ Αλεν, «γκουρού της παραγωγικότητας» και συγγραφέας του βιβλίου «Getting Τhings Done», επιμένει ότι δεν είναι η υπερβολική δόση πληροφοριών που σε εξαντλεί. «Αν ίσχυε αυτό, τότε με το που θα έμπαινες στη βιβλιοθήκη θα πέθαινες. Με τo που θα “έμπαινες” στο Internet θα έκανες μπουμ».
        Σύμφωνα με τον Αλεν, αυτό που σε κατατρύχει και σε καθιστά αντιπαραγωγικό είναι αυτή η αγωνία ότι υπάρχει κάτι εκεί έξω, το οποίο είναι πιο σημαντικό από αυτό που κάνεις τώρα. Δεν θυμάσαι τι είναι και, ως εκ τούτου, δεν είσαι πουθενά παρών. Είσαι, για παράδειγμα, στη δουλειά και ανησυχείς για το σπίτι, είσαι στο σπίτι και ανησυχείς για τη δουλειά...».
        Σύμφωνα με τον Αλεν, υπάρχουν τρόποι να διαχειριστείς την πληροφορία και, επομένως, πολλά από τα σύνδρομα της νέας χιλιετίας. Υπενθυμίζει, άλλωστε, ότι το πιο πλούσιο σε πληροφορίες περιβάλλον είναι αυτό που κατευνάζει περισσότερο από οτιδήποτε άλλο ψυχή και νου: η φύση! Υποθέτω, λοιπόν, ότι αν αισθανθείς πως η ζωή σου είναι ασφυκτικά γεμάτη από επιλογές ή χαρτάκια,  με «πράγματα που πρέπει να κάνεις», μπορείς απλώς να αποτολμήσεις μια βόλτα στο πάρκο.
      ΄Η να πελαγώσεις ακόμη περισσότερο, σκεπτόμενος αυτό που είχε πει ο συγγραφέας Χ. Τζάκσον Μπράουν τζούνιορ: «Έχεις κάθε ημέρα στη διάθεσή σου ακριβώς τον ίδιο αριθμό ωρών που είχαν και η Ελεν Κέλερ, ο Λουί Παστέρ, ο Μιχαήλ Αγγελος, η Μητέρα Τερέζα, ο Λεονάρντο ντα Βίντσι, ο Τόμας Τζέφερσον και ο Άλμπερτ Αϊνστάιν».
Λένα Παπαδημητρίου/www.tovima.gr

Σάββατο 8 Δεκεμβρίου 2012

«Αυτή η εθνική προσπάθεια που καταβάλαμε να αποβλακώσουμε γενεές επί γενεών με την παπαγαλία την πληρώνουμε ακριβά με μια κοινωνία που δεν έχει μάθει να σκέπτεται και να συζητά, αλλά μόνο να κραυγάζει»

 Απόψεις περί παιδείας    
   
       «Η κοινωνία μας, η πολιτεία και η εκπαίδευση διαιωνίζουν το συντηρητισμό -δεξιό και αριστερό. Προτιμάνε το υπάρχον βόλεμα έναντι οποιουδήποτε ρηξικέλευθου εγχειρήματος. Οι δεξιοί αναμασούν τα κλέη του παρελθόντος(υπάρχοντα και φανταστικά) ,ενώ οι αριστεροί τις αποτυχίες του παρελθόντος, ωσάν να ήταν επιτυχίες. Η συμβατική σκέψη κυριαρχεί σε οργανωμένους θεσμούς της ακαδημαϊκής κοινότητας και διαιωνίζεται στα σχολεία διά του παπαγαλισμού»
Θάνος Βερέμης-Καθηγητής Πολιτικής Ιστορίας

 «-Να επιτραπεί η ίδρυση ιδιωτικών Πανεπιστημίων. Βέβαια η μεσαία τάξη στέλνει τα παιδιά της έξω, ούτως ή άλλως, αλλά ας ελπίσουμε ότι θα βρεθούν και κάποια να πάνε εδώ σε αληθινά, μεγάλα, σοβαρά ιδιωτικά Πανεπιστήμια, για να δούμε πώς αλλιώς μπορούν να είναι τα Πανεπιστήμια, αν μη τι άλλο.
-Στα υπάρχοντα δημόσια Πανεπιστήμια, κατάργηση των δωρεάν συγγραμμάτων. Είναι πεταμένα λεφτά σε μια λαϊκίστικη δωρεά που θέσπισε η χούντα. Όσα παιδιά δεν έχουν λεφτά να αγοράσουν βιβλία θα τα βρίσκουν στις βιβλιοθήκες.
 - Κατάργηση της διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών στο Γυμνάσιο, τώρα γρήγορα, πριν ξεχάσουν εντελώς τα ελληνόπουλα να χρησιμοποιούν τη γλώσσα τους. Τους λόγους τους εξήγησε πολύ καλά η Άννα Φραγκουδάκη. Τις ώρες που θα ελευθερωθούν να διδάσκεται η νέα ελληνική, που είναι αρκετά πολύπλοκη, δύσκολη και ενδιαφέρουσα γλώσσα».
Άννα Δαμιανίδη- Δημοσιογράφος

          «Αντί να πηγαίνουν στα φροντιστήρια, τα παιδιά να εκ-παιδεύονται στα γυμναστήρια και κάθε μέρα να γυμνάζονται, τουλάχιστον μία ώρα, στο σχολείο, από την πρώτη δημοτικού μέχρι την τρίτη του λυκείου».
Παύλος Ευμορφίδης-Σπούδασε Οικονομικά και στη Γυμναστική Ακαδημία- Δημιουργός της εταιρείας Coco-Mat. 

         «Οι μαθητές των δημόσιων σχολείων, αντί να μάθουν να παρελαύνουν,  μήπως ήρθε η ώρα να διδάσκονται τι σημαίνει φορολογική συνείδηση, ανακύκλωση και το πώς στο μετρό δεν πρέπει να ορμάμε, για να μπούμε στον συρμό πριν βγουν από αυτόν οι άλλοι επιβάτες;»
Γκάζμεντ Καπλάνι- Πτυχιούχος Φιλοσοφικής και Διδάκτωρ της Παντείου-Γεννημένος στην Αλβανία

         «Απόδοση πρωταρχικής σημασίας στην Παιδεία ως μοχλού πνευματικής και πολιτιστικής ανόρθωσης, από το νηπιαγωγείο έως τις μεταπτυχιακές σπουδές. Κύριος σκοπός πρέπει να είναι η διασφάλιση στους εκπαιδευόμενους γνώσεων που ξεφεύγουν από το πλαίσιο της αποστεωμένης πολυμάθειας και της αποστήθισης, όπως δυστυχώς γίνεται σήμερα, και που, αντίθετα, τους βοηθούν ν' αναπτύξουν κριτικό, καινοτόμο και συνθετικό πνεύμα, ώστε να αντεπεξέλθουν επιτυχώς στις δύσκολες απαιτήσεις της σημερινής ζωής.
        Η άψογη γνώση μιας τουλάχιστον ξένης γλώσσας, η απόλυτη ευχέρεια στη χρήση της ηλεκτρονικής τεχνολογίας, η συνεχής ανανέωση της μόρφωσης με τη "δια βίου μόρφωση", καθώς και η έμφαση στο μάθημα του επαγγελματικού προσανατολισμού, ώστε ο κάθε νέος να επιδίδεται στο επάγγελμα που του ταιριάζει, είναι κατά τη γνώμη μου, προτεραιότητες στην παιδεία "εκ των ών ουκ άνευ". Επίσης, η ευαισθητοποίηση σε θέματα περιβάλλοντος και η διαμόρφωση ενός ακέραιου χαρακτήρα των εκπαιδευομένων, με ήθος, εντιμότητα και συνέπεια λόγων και πράξεων, αξίζει να αποτελεί βασική αποστολή κάθε εκπαιδευτικού ιδρύματος.»
 Νέστωρ Κουράκης-Καθηγητής της Νομικής

 «-Απομάκρυνση της διδασκαλίας της αρχαίας ελληνικής γλώσσας από το γυμνάσιο, γεγονός που σημαίνει επάνοδο στη σωστή απόφαση της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης του 1976. Και τούτο βέβαια, χωρίς να μειωθεί η διδασκαλία των αρχαίων γραμμάτων και του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, που γίνεται σήμερα στις γυμνασιακές τάξεις, αλλά να βελτιωθεί.  -
-Ενίσχυση της σχέσης διδασκάλου και μαθητή. Αυτή σήμερα δεν γίνεται ή γίνεται σε περιορισμένη κλίμακα. Φυσικά για τη σωστή πραγματοποίηση του μέτρου απαιτούνται ασφαλώς προϋποθέσεις, ώστε να υπάρξει ουσιαστικό αποτέλεσμα.
 - Ενίσχυση ερευνητικών ικανοτήτων των μαθητών από αρμόδιους διδασκάλους, για να επιτευχθεί προσπάθεια των μαθητών προς κάποια ερευνητική δραστηριότητα σε θέματα διδασκόμενα στο λύκειο (σε περιορισμένη βέβαια κλίμακα).
 - Ιδιαίτερη πρόνοια για την επιτυχή συγγραφή διδακτικών βιβλίων της βασικής και της μέσης εκπαίδευσης από ειδικούς συγγραφείς –συντάκτες.
 - Οργάνωση ειδικών φροντιστηρίων στη μέση και την ανώτατη εκπαίδευση, με πρόθεση τον καλύτερο κατά χώρον καταρτισμό μαθητών και σπουδαστών. Η πρόταση αναφέρεται περισσότερο στην ανώτατη εκπαίδευση, αφού σκοπός είναι η μεθοδικότερη έρευνα των επιστημονικών μαθημάτων και της περαιτέρω ερευνητικής προσπάθειας.
 - Στο χώρο των Φιλοσοφικών Σχολών καθιέρωση πρώτου έτους γενικότερων σπουδών ως προϋπόθεση, ώστε ο σπουδαστής εσκεμ-μένως να μπορεί να αποφασίζει ποιο τμήμα Σχολής θα πρέπει να προτιμήσει για να ικανοποιήσει τάσεις που εμφωλεύουν στο άτομό του.»
Εμμανουήλ Κριαράς-Ομότιμος καθηγητής Φιλοσοφικής Σχολής

         «Αυτονόμηση των πανεπιστημίων, απελευθέρωση της ανώτατης Παιδείας, κουπόνια εκπαίδευσης. Το κράτος οφείλει να παρέχει ένα ποσό ανά φοιτητή στον ίδιο τον φοιτητή, ο οποίος θα διαλέγει το ΑΕΙ-ΤΕΙ της αρεσκείας του (δημόσιο ή μη κρατικό), έτσι, ώστε να υπάρξει ανταγωνισμός στην Ανώτατη Παιδεία».
Πάσχος Μανδραβέλης-Οικονομολόγος Διπλ. ΜΜΕ

      «Εκπαίδευση ορθολογισμού και εθνικής εξωστρέφειας.
-Να απαλλαγούμε από τις αράχνες, την προγονοπληξία και το σύνδρομο του περιούσιου και μονίμως αδικημένου λαού. Να χτίσουμε σύγχρονο πατριωτισμό ατομικής ευθύνης, και εθνική αυτοπεποίθηση σε στέρεες βάσεις συλλογικής αυτογνωσίας.
 -Περισσότερο ορθολογισμό, λιγότερη παραμυθία, συνομωσιολογία, δαιμονολογία και ανοητολογία. -Και να αποκτούν όλοι οι μαθητές βασικές γνώσης οικονομίας (τι σημαίνει έλλειμμα, χρέος, ύφεση, πώς προκύπτει η ανάπτυξη), ώστε να μην ξαναπέσουμε στην παγίδα των λαϊκιστών.»
 Γιώργος Παγουλάτος- Καθηγητής Ευρωπαϊκής και Πολιτικής Οικονομίας

      «Ανοιχτά τα υπό συνεχή αξιολόγηση πανεπιστήμια / ερευνητικά κέντρα στα διαπιστωμένα ταλέντα.- Ευπρόσδεκτες οι ιδιωτικές χορηγίες πανεπιστημιακών εδρών. -Δίδακτρα στα προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών.Μαζί με την κατά προτεραιότητα στήριξη από την πολιτεία της γνώσης και της έρευνας, είναι κινήσεις όλες αυτές που θα κάνουν τις δημόσιες σχολές να μη φοβούνται τα ελεύθερα πλέον ανώτατα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια.»
Δημήτρης Ποταμιάνος- Δίδαξε στο τμήμα ΜΜΕ του Παντείου

       «Γενικός στόχος της παιδείας να γίνει η ανάπτυξη τής κριτικής σκέψης, ώστε να αξιοποιούνται σωστά οι πληροφορίες που δίνει πλέον αφειδώς η εξάπλωση τής ψηφιακής τεχνολογίας. Παράλληλα, να αποσυνδεθεί και να απελευθερωθεί πλήρως η τριτοβάθμια εκπαίδευση από τη δευτεροβάθμια, αλλά και από την αγορά εργασίας.»
Πλάτων Ριβέλλης- Νομικός και Ειδικός στη Φωτογραφία

        «Εκείνα τα χρόνια είχα την τύχη να συναντήσω κι ένα δάσκαλο που με σημάδεψε για την υπόλοιπη ζωή μου. Όταν πρωτομπήκε στην τάξη μάς ζήτησε να χωριστούμε σε ομάδες των 5 παιδιών –έτσι όπως καθόμασταν στα θρανία- και από εκείνη την ημέρα οι ομάδες ανέλαβαν εναλλάξ να παρουσιάζουν το επόμενο μάθημα. Η μία ομάδα παρουσίαζε το μάθημα της γεωμετρίας, η άλλη το μάθημα της φυσικής, ενώ μια τρίτη ομάδα το μάθημα της ιστορίας.
        Εκείνος στεκόταν λίγο πιο πέρα και παρακολουθούσε, παρεμβαίνοντας μόνο σπάνια αν χρειαζόταν. Κι έτσι, εμείς οι μικροί μαθητές, μάθαμε να συνεργαζόμαστε, να παίρνουμε πρωτοβουλίες και να συνθέτουμε ομαδικά. Ο σπουδαίος εκείνος δάσκαλος μας εισήγαγε σε ένα διαδραστικό τρόπο μαθήματος, που αργότερα έμαθα ότι ήταν κάτι σαν την αλληλοδιδακτική των πρώτων χρόνων της Επανάστασης, τότε που δεν υπήρχαν αρκετοί δάσκαλοι στο ελληνικό κράτος, για να κάνουν μάθημα και οι μεγαλύτεροι μαθητές δίδασκαν τους μικρότερους. Γλυκές αναμνήσεις από συμμαθητές και συμμαθήτριες που αγαπιόμασταν κρυφά ή φανερά, που συνυπήρχαμε μακάριοι και κοινωνικοποιούμασταν, χωρίς ανταγωνισμούς και παπαγαλίες.»
Τέος Ρόμβος-Συγγραφέας

 «Αριστεία-Πρότυπα Σχολεία
        Θα ήθελα να αποκτήσουμε μια ποιοτική δημόσια παιδεία που παρέχει ίσες ευκαιρίες, παράλληλα όμως και μια δημόσια παιδεία που προάγει την αριστεία. Η αριστεία έχει δαιμονοποιηθεί τα τελευταία χρόνια. Μια από τις συνέπειες, κατά την άποψή μου, είναι οι χαμηλές επιδόσεις των ελλήνων μαθητών στους συγκριτικούς πίνακες του ΟΟΣΑ (πρόγραμμα PISA), όπου η χώρα μας κατατάσσεται ανάμεσα στις δυο ή τρεις τελευταίες. Ένας τρόπος θεραπείας του προβλήματος είναι η επαναφορά του θεσμού των δημόσιων πρότυπων σχολείων, ιδιαίτερα σε υποβαθμισμένες περιοχές, με την αρχική του μορφή»
Γιάννης Σουρνάρας-Καθηγητής Οικονομικών 

«Παιδεία – Εκπαίδευση – Κατάρτιση.
 • Τα αγγλικά αναγνωρίζονται ως επίσημη γλώσσα (χωρίς υποχρέωση μετάφρασης).
• Αγγλόφωνα και γενικότερα ξενόγλωσσα πανεπιστήμια.
• Καθιέρωση κουπονιών για την τριτοβάθμια εκπαίδευση.
• Εξετάσεις που πιστοποιούν τις δεξιότητες και όχι την φοίτηση»
         Απελευθέρωση εξελίξεων με στόχο την συγκράτηση των φοιτητών στην Ελλάδα και την προσέλκυση ξένων. Η Παιδεία πρέπει να είναι λύση και όχι πρόβλημα.
Πλάτων Τήνιος-Οικονομολόγος 

«Αλλαγές στη Παιδεία
         Η Παιδεία μας είναι τόσο χάλια που θα χρειαζόταν ιδιοφυία, για να εφεύρει κανείς μεταρρυθμίσεις που θα την χειροτερεύσουν. Κι εδώ τα ιδεολογήματα είναι τόσο πολλά και τόσο παλιά που απορεί κανείς πώς βρίσκονται νέοι άνθρωποι που τα επαναλαμβάνουν. Γι’ αυτό είμαι εκ προοιμίου υπέρ της οποιασδήποτε αλλαγής και κατά της ακινησίας. Πρέπει να μάθουμε να αλλάζουμε και να μην φοβόμαστε τις αναθεωρήσεις και τις αλλαγές των αλλαγών. Ένα κριτήριο μου φαίνεται θεμελιώδες: η εισαγωγή της κριτικής σκέψης στη παιδεία. Αυτή η εθνική προσπάθεια που καταβάλαμε να αποβλακώσουμε γενεές επί γενεών με την παπαγαλία την πληρώνουμε ακριβά με μια κοινωνία που δεν έχει μάθει να σκέπτεται και να συζητά αλλά μόνο να κραυγάζει»
Σταύρος Τσακυράκης-Αναπληρωτής Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου
www.protagon.gr

Τρίτη 4 Δεκεμβρίου 2012

" Έμαθα ότι τον κόσμο πρέπει να τον χωρίζεις, όχι σε καλούς και κακούς, αλλά σε δειλούς και μη δειλούς"

 Στα στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας στην πρώην Ε.Σ.Σ.Δ.-Γκουλάγκ- είδα κι έμαθα πολλά :

1.Πόσο εύθραυστη είναι η ανθρώπινη κουλτούρα, ο πολιτισμός. Ο άνθρωπος γίνεται κτήνος μετά από τρεις εβδομάδες σε συνθήκες σκληρής χειρωνακτικής εργασίας, παγωνιάς, πείνας και ξυλοδαρμών.
 2. Το βασικό μέσο για διαφθορά του πνεύματος είναι το κρύο.
 3. Κατάλαβα ότι η φιλία, η συντροφικότητα ποτέ δε γεννιέται σε δύσκολες, σε πραγματικά δύσκολες – με τίμημα τη ζωή – συνθήκες. Η φιλία γεννιέται σε συνθήκες δύσκολες, αλλά ανεκτές.
 4. Κατάλαβα ότι ο άνθρωπος περισσότερο απ’ όλα συντηρεί το αίσθημα της οργής. Το κρέας είναι αρκετό για τον οργισμένο άνθρωπο – για τα υπόλοιπα αδιαφορεί.
 5. Κατάλαβα τη διαφορά ανάμεσα στη φυλακή, η οποία ενδυναμώνει το πνεύμα και το στρατόπεδο, το οποίο τσακίζει την ανθρώπινη ψυχή.
 6. Κατάλαβα ότι οι σταλινικές «νίκες» έγιναν, γιατί εκείνος δολοφονούσε αθώους ανθρώπους. Μια οργάνωση δέκα φορές μικρότερη αριθμητικά, αλλά τολμηρή θα μπορούσε να εκδιώξει στον Στάλιν μέσα σε δυο μέρες.
 7. Κατάλαβα ότι ο άνθρωπος έγινε άνθρωπος, γιατί σωματικά είναι δυνατότερος από οποιοδήποτε ζώο.Κανένα άλογο δεν αντέχει τις συνθήκες εργασίας στο Μεγάλο Βορρά.
 8. Είδα ότι η μοναδική ομάδα ανθρώπων, η οποία διατηρούσε ακόμη κάποια ανθρώπινα χαρακτηριστικά στην πείνα και στους προπηλακισμούς ήταν θρησκευόμενοι: τα μέλη διαφόρων σεκτών και το μεγαλύτερο μέρος των ιερέων.
 9. Οι πρώτοι που έσπαγαν από τις κακουχίες ήταν οι στρατιωτικοί και τα στελέχη του κόμματος.
 10. Είδα πόσο σημαντικό εργαλείο για το διανοούμενο είναι η συνηθισμένη προστυχιά.
 11. Ο λαός διακρίνει τους προϊσταμένους από τη δύναμη του χτυπήματός τους, από το πάθος τους να ξυλοκοπούν.
 12. Ο ξυλοδαρμός είναι ακαταμάχητο επιχείρημα (μέθοδος Νο 3).
 13. Έμαθα την αλήθεια για την προετοιμασία των μυστικών δικών από τους καλύτερους τεχνίτες αυτών των υποθέσεων.
 14. Κατάλαβα γιατί στη φυλακή μαθαίνουν τα πολιτικά νέα (συλλήψεις κλπ) νωρίτερα από εκείνους που είναι ελεύθεροι.
 15. Έμαθα ότι ο απόπατος της φυλακής και του στρατοπέδου δεν είναι ποτέ «απόπατος».
 16. Κατάλαβα ότι μπορεί να ζεις οργισμένος.
 17. Κατάλαβα ότι μπορείς να ζεις απαθής.

 18. Κατάλαβα γιατί ο άνθρωπος δε ζει με ελπίδες. Δεν υπάρχουν ελπίδες, όταν είσαι κρατούμενος. Εκεί δεν παίζουν ρόλο οι ελπίδες, αλλά το ένστικτο, η αυτοσυντήρηση. Πρόκειται για την ίδια αρχή με την οποία ζουν το δέντρο, ο βράχος, το ζώο.
 19. Είμαι υπερήφανος που αποφάσισαν από την αρχή, από το 1937, ότι ποτέ δεν θα γίνω επικεφαλής συνεργείου, γιατί δεν ήθελα να οδηγήσω στο θάνατο έναν άλλον άνθρωπο, να υπηρετήσω τη διεύθυνση, καταπιέζοντας άλλους κρατούμενους, όπως κι εγώ.
 20. Τόσο οι σωματικές όσο και οι ψυχικές μου δυνάμεις αποδείχτηκαν ισχυρότερες απ’ ότι πίστευα. Σ’ αυτή τη μεγάλη δοκιμασία είμαι υπερήφανος που ποτέ δεν πρόδωσα κανένα, κανείς δεν βρήκε τον θάνατο εξαιτίας μου, κανείς δεν τιμωρήθηκε με επιπλέον ποινή εξαιτίας μου και δεν κατέδωσα ποτέ κανέναν.
 21. Είμαι υπερήφανος που δεν υπέβαλα καμία αίτηση μέχρι το 1955.
 22. Είδα επί τόπου την επονομαζόμενη «Αμνηστία του Μπέρια».
 23. Είδα ότι οι γυναίκες είναι πολύ πιο αξιοπρεπείς και έτοιμες για θυσίες από τους άντρες. Στην Κολιμά δεν υπήρξαν περιπτώσεις, όπου άντρες ήρθαν να επισκεφτούν τις συζύγους τους. Γυναίκες όμως ήρθαν πάρα πολλές να επισκεφτούν τους συζύγους τους.
 24. Είδα εκπληκτικές οικογένειας του Βορρά (ελεύθερους και πρώην κρατούμενους) με επιστολές «προς τους νόμιμους συζύγους» κλπ.
 25. Είδα τους «πρώτους Ροκφέλερ», τους παράνομους εκατομμυριούχους κι άκουσα τις εξομολογήσεις τους.
 26. Είδα κρατούμενους, καθώς επίσης και πολυάριθμες «αποικίες» «Δ», «Ε», «Μπερλάγκ»...
 27. Κατάλαβα ότι μπορείς να πετύχεις πάρα πολλά (νοσοκομείο, μεταγωγή), αλλά θα έπρεπε να θέσεις σε κίνδυνο της ζωή σου λόγω των ξυλοδαρμών και της παγωμένης απομόνωσης.
 28. Είδα την παγωμένη απομόνωση, σκαλισμένη σε ένα βράχο και πέρασα εκεί πολλές νύχτες.
 29. Το πάθος της εξουσίας για την ατιμώρητη δολοφονία είναι μεγάλο, είτε πρόκειται για υψηλούς αξιωματούχους, είτε απλούς στρατιώτες.
 30. Είδα την ακατανίκητη ροπή του Ρώσου για την κατάδοση, τις καταγγελίες.
 31. Έμαθα ότι τον κόσμο πρέπει να τον χωρίζεις, όχι σε καλούς και κακούς ανθρώπους, αλλά σε δειλούς και μη δειλούς. Το 95% των δειλών με την παραμικρή απειλή είναι ικανοί να διαπράξουν κάθε είδους προστυχιές,  που οδηγούν άλλους ανθρώπους στο θάνατο.
32. Είμαι πεπεισμένος ότι το στρατόπεδο είναι ένα αρνητικό σχολείο. Δεν είναι αδύνατον να περάσεις έστω και μια ώρα εκεί, δίχως να διαφθαρείς.
 33. Κάθε περιοχή είχε τα δικά της στρατόπεδα, τα δικά της εργοτάξια: εκατομμύρια, δεκάδες εκατομμύρια κρατούμενοι.

 34. Οι διώξεις δεν αφορούσαν μόνο την κορυφή, αλλά κάθε κοινωνικό στρώμα. Σε κάθε χωριό, σε κάθε εργοστάσιο, σε κάθε οικογένεια υπήρξαν, είτε συγγενείς, είτε γνωστοί που έγιναν θύματα των διώξεων.
 35. Ως καλύτερη εποχή της ζωής μου θεωρώ τους μήνες που πέρασα στο κελί της φυλακής Μπουτίρσκαγια, όπου κατόρθωσα να στηρίξω ψυχολογικά αδύναμους ανθρώπους και όπου όλοι μιλούσαν ελεύθερα.
 36. Έμαθα να «σχεδιάζω» τη ζωή μόνο για την επόμενη ημέρα και όχι παραπάνω.
 37. Κατάλαβα ότι οι κλέφτες δεν είναι άνθρωποι.
 38. Στο στρατόπεδο δεν υπάρχουν εγκληματίες. Εκεί βρίσκονται άνθρωποι, οι οποίοι ήταν δίπλα σου (και θα είναι και αύριο), οι οποίοι βρέθηκαν έξω από τη γραμμή και όχι εκείνοι που παραβίασαν τη νομιμότητα.
 39. Κατάλαβα πόσο παράξενο πράγμα είναι η αυταρέσκεια  του νέου: καλύτερα να κλέψει παρά να ζητήσει. Ο κομπασμός και το αίσθημα αυτό είναι που οδηγούν τους πιτσιρικάδες στον πάτο.
 40. Οι γυναίκες δεν έπαιξαν μεγάλο ρόλο στη ζωή μου και η αιτία γι’ αυτό είναι το στρατόπεδο.
 41. Η γνώση των ανθρώπων είναι άχρηστη, όταν δεν μπορώ να αλλάξω τη συμπεριφορά μου έναντι οποιουδήποτε άθλιου.
 42. Οι τελευταίοι στις γραμμές, τους οποίους όλοι μισούν – και οι φρουροί και οι σύντροφοι – είναι εκείνοι που καθυστερούν, που είναι άρρωστοι και αδύναμοι, που δεν μπορούν να δραπετεύσουν μέσα στην παγωνιά.
 43. Κατάλαβα τι θα πει εξουσία και τι θα πει άνθρωπος που κρατάει όπλο στα χέρια του.
 44. Τα όρια έχουν μπερδευτεί και αυτό είναι το βασικότερο χαρακτηριστικό του στρατοπέδου.
 45. Το να βρεθείς από τη θέση του κρατούμενου στη θέση του ελεύθερου είναι πολύ δύσκολο, σχεδόν αδύνατο.
 46. Ο συγγραφέας πρέπει να είναι αλλοδαπός στα ζητήματα που περιγράφει, ενώ αν γνωρίζει καλά το υλικό του, τότε θα γράψει έτσι, που κανείς δεν θα το καταλαβαίνει.
Βαρλάμ Σαλάμοφ: Τι είδα και τι κατάλαβα στα Γκουλάγκ/ tvxs.gr

Σάββατο 24 Νοεμβρίου 2012

Μια σταγόνα ελπίδας μέσα στον ωκεανό της απόγνωσης...

       Στις καλές μέρες όλα μας φαίνονται ρόδινα και στις άσχημες όλα μαύρα. Σχεδόν ποτέ όμως, τα πράγματα δεν είναι, όπως μας φαίνονται, γιατί υπάρχει και η άλλη όψη.Ο μεσαίωνας ήταν μια περίοδος σκότους για τους Ευρωπαίους. Για κάποιους άλλους όμως, μπορεί να ήταν μια περίοδος ακμής. Εξάλλου το Μεσαίωνα ακολούθησε η Αναγέννηση. 
       Προχθές η Ιρλανδία αποτελούσε το οικονομικό θαύμα, χθες κατέρρευσε, σήμερα επιστρέφει. Σήμερα η Ελλάδα παραπαίει, η Γερμανία ανθεί, η Ευρώπη ταλαντεύεται, αύριο όμως; Αναμφισβήτητα, οι μεταρρυθμίσεις άργησαν ή συναντούν ισχυρές αντιστάσεις στη εφαρμογή τους. Σίγουρα, πολλοί συμπολίτες μας δεν έχουν ακόμη συνειδητοποιήσει ότι σημαντικές αλλαγές συμβαίνουν μόνον, όταν ρισκάρουμε και λειτουργούμε εντελώς διαφορετικά απ’ ό,τι συνήθως. Παρ’ όλα αυτά η κρίση έχει αναμφισβήτητα και θετικές συνέπειες για την Ελλάδα.      
            Σύμφωνα με τη EUROSTAT, η άνοδος των ελληνικών εξαγωγών κατά το πρώτο οκτάμηνο του 2012 ανήλθε στο 11%, ενώ και οι εισαγωγές μειώθηκαν κατά 13%. Το εμπορικό ισοζύγιο προσφέρει ένδειξη βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας ανάμεσα στις οικονομίες της ευρωζώνης. Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση ''Doing Business'' της Παγκόσμιας Τράπεζας που ''βαθμολογεί'' 185 χώρες σε 10 τομείς ( έναρξη μιας επιχείρησης, ηλεκτροδότηση της, εφαρμογή των συμβάσεων, απαιτούμενο χρόνο για οικοδομική άδεια, διαδικασίες για εξυγίανση, διαφάνεια και προστασία των επενδυτών κ.α), μέσα στον τελευταίο χρόνο η Ελλάδα ''ανέβηκε'' 22 θέσεις προς την κορυφή, «πιάνοντας» την 78η θέση, με αποτέλεσμα να είναι μεταξύ των 10 χωρών παγκοσμίως που έχουν παρουσιάσει βελτίωση στις επιχειρηματικές συνθήκες. Πέρυσι τέτοια εποχή ήταν στην 100η θέση.
               Μετά τις εκλογικές αναμετρήσεις του 2012 εμφανίζεται σταθερή και ικανοποιητική επιστροφή των τραπεζικών καταθέσεων. Το τελευταίο κύμα της μετανάστευσης αρχίζει σιγά – σιγά να στέλνει πίσω στην πατρίδα χρήματα, ενώ άρχισαν να εμφανίζονται Έλληνες της διασποράς που επιστρέφουν, αλλά και μη Έλληνες που τώρα βρίσκουν την Ελλάδα πιο ελκυστική και επιθυμούν να εγκατασταθούν και να επενδύσουν στη χώρα μας. Στο επιχειρηματικό επίπεδο, η πρόσφατη συμφωνία της κινεζικής COSCO στον Πειραιά, -για την οποία είχαμε δεχθεί σφοδρή κριτική και λυσσαλέα αντίσταση-, με τη Hewlett Packard και την ΤΡΕΝΟΣΕ και η απόφαση της UNILEVER-ΕΛΑΙΣ για παραγωγή 110 νέων προϊόντων στην Ελλάδα, αποτελούν ενδείξεις. Ομοίως με τη Friesland. Μόνον στον τομέα της υγείας εξοικονομήθηκε €1δις και αναμένεται νέα εξοικονόμηση €800εκ. μέχρι το 2014, ελέγχοντας επιτέλους την υπερσυνταγογράφηση και την απάτη. Τα νοσοκομεία άρχισαν να υποβάλλουν ισολογισμούς.
               Αλλά και οι καθημερινές συνήθειες αλλάζουν. Η χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς αυξήθηκε κατά 20-30%. Οι άνθρωποι περπατάμε περισσότερο, χρησιμοποιούμε ποδήλατο, ανεβαίνουμε περισσότερα άτομα σε κάθε αυτοκίνητο, τη χρήση των οποίων μειώσαμε. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα λιγότερους νεκρούς και τραυματίες σε τροχαία, κάθετη πτώση στα εισαγόμενα ακριβά καταναλωτικά προϊόντα, περιορισμός της τάσης επίδειξης και των πολυδάπανων ταξιδιών αναψυχής, χωρίς ουσία και ποιότητα, ενώ ελαχιστοποιήσαμε τα περιττά.Έκλεισε μεγάλος αριθμός κέντρων χυδαίας διασκέδασης και εξορθολογίσαμε την καθημερινή μας συμπεριφορά.

         Οι αιρετοί κάθε είδους, όπως και οι δημόσιες δαπάνες ελέγχονται πολύ πιο προσεκτικά. Τα  κρούσματα διαφθοράς αρχίζουν να τιμωρούνται, στοχοθετούμε όσους παραμένουν αργόμισθοι στο δημόσιο, ενώ απατεώνες συνταξιούχοι, ανάπηροι κ.λπ., προνόμια συντεχνιών διαρρηγνύονται. Διαμορφώνουμε σταδιακά συνείδηση φορολογούμενου και ταυτόχρονα μαθαίνουμε να ελέγχουμε την εξουσία και όχι να την προσεταιριζόμαστε δι’ ίδιον όφελος, όπως στο παρελθόν. Είναι άραγε επιλήψιμα ή μήπως αμελητέα όλα αυτά;
               Πιστεύει κανείς στα σοβαρά, ότι οτιδήποτε απ’ αυτά θα είχε επιτευχθεί, αν δεν είχε συντρέξει εξωγενώς η οικονομική κρίση; Οι επιπτώσεις της, είναι πράγματι, βαρύτατες προς το παρόν και η έκβαση της αλλαγής φαντάζει αβέβαια. Οι πολιτικοί, οι πολιτικές και η νοοτροπία που μας οδήγησαν εδώ πρέπει να τεθούν πάραυτα στο περιθώριο, τα κατεστημένα κόμματα να διαλυθούν ή να μετασχηματιστούν ολοκληρωτικά. Δεν θα είναι εύκολο, μεταξύ των επίδοξων σωτήρων, των ακραίων και ολοκληρωτικών, των «άφθαρτων» και δήθεν άμομων κομμάτων, να διακρίνουμε εκείνους που πολύ σύντομα δεν θα γίνουν χειρότεροι από εκείνους από τους οποίους τώρα θέλουμε επειγόντως να απαλλαγούμε και δεν θα κινδυνεύσουμε περισσότερο.
               Ας μην ξεχνάμε όμως ότι ακόμη κι όταν όλα φαίνονται να έχουν χαθεί, το μέλλον παραμένει εδώ, κι ανήκει κατά προτεραιότητα σ' εκείνους που το προετοιμάζουν. Αντισταθμίζουμε τα δεινά με περισσότερο νοικοκύρεμα και δημιουργικότητα στα του οίκου μας και με περισσότερη συλλογική συμμετοχή, εθελοντισμό και προσφορά σε όσους μας έχουν περισσότερο ανάγκη. Αυτό δε θα γίνει,  καταστρέφοντας κι αυτά που μας απέμειναν και σίγουρα όχι επενδύοντας στον αλληλοσπαραγμό και στη φαιοκόκκινη αναρχία. Η πιο ακατάλληλη στιγμή για να σταθμίσει κανείς τα υπέρ και τα κατά μιας μετακόμισης είναι ενόσω αυτή διαρκεί. Πήραμε φόρα κι αυτή είναι η πιο μεγάλη μπόρα στην κατηφόρα. Το πιο βαθύ σκοτάδι είναι λίγο πριν αρχίσει το ξημέρωμα. Και η ελπίδα δεν είναι ένα ευσεβής πόθος, προϊόν ενός αφηρημένου συναισθήματος, είναι πάνω απ’ όλα θετική ενέργεια.
Νίκος Γιαννής/www.athensvoice.gr

Τρίτη 20 Νοεμβρίου 2012

Χωρίς σχόλια!

Ανακοίνωση των Πρυτανικών Αρχών για τα γεγονότα της 17ης Νοεμβρίου.

         Η 17η Νοεμβρίου 2012 θα μείνει στην ιστορία του ΑΠΘ σαν μια μελανή κηλίδα. Κι αυτό γιατί φέτος, για πρώτη φορά στα χρονικά, οι Πρυτανικές Αρχές και η Σύγκλητος του ιδρύματος εμποδίστηκαν να ασκήσουν τα νόμιμα καθήκοντά τους και να αποτρέψουν, όπως κάθε χρόνο, τις ακρότητες, τα επεισόδια και την εισβολή της αστυνομίας.
        Η για 8η συνεχή βδομάδα παράνομη κατάληψη του κτιρίου της διοίκησης από ένα σωματείο εργαζομένων που διεκδικεί από το πανεπιστήμιο αιτήματα που αυτό δεν μπορεί εκ των πραγμάτων να ικανοποιήσει, έχει παραλύσει τη λειτουργία του κι έχει καταλύσει το ακαδημαϊκό του άσυλο. Το διαχρονικό και φέτος επίκαιρο όσο ποτέ αίτημα των 70.000 φοιτητών μας για "Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία", απαιτεί την άμεση απομάκρυνση όσων καταχρηστικά και σε βάρος του δημόσιου συμφέροντος παρεμποδίζουν τη λειτουργία του ΑΠΘ και επιβάλλει την επαναφορά του σε τροχιά ομαλότητας και δημιουργίας.
 Οι Πρυτανικές Αρχές

Συμπαράσταση στους άδικα συλληφθέντες φοιτητές του ΑΠΘ

         Οι Πρυτανικές Αρχές του ΑΠΘ με λύπη τους ενημερώνουν ότι η ειρηνική κατά τα άλλα πορεία κατά την επέτειο της 17 Νοέμβρη, σκιάστηκε από θλιβερά γεγονότα που πλήττουν την ακαδημαϊκή κοινότητα. Συγκεκριμένα και με αφορμή βίαια επεισόδια που προκλήθηκαν στο τέλος της πορείας, από ακραίες ομάδες στα όρια του πανεπιστημιακού χώρου, η αστυνομία εισέβαλε σε αυτόν, με σκοπό την καταστολή.       
         Η εισβολή των ΜΑΤ είχε ως αποτέλεσμα να κτυπηθούν και να συλληφθούν και φοιτητές του ΑΠΘ, οι οποίοι δεν είχαν καμία σχέση με τα επεισόδια και οι οποίοι βρίσκονταν εκεί για να προστατέψουν το πανεπιστήμιο από αυτά. Οι Πρυτανικές Αρχές του ΑΠΘ καταγγέλλουν το γεγονός και δηλώνουν ότι θα συμπαρασταθούν στα αθώα θύματα, μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας, με κάθε τρόπο.
 Οι Πρυτανικές Αρχές

Πέμπτη 15 Νοεμβρίου 2012

Παραίτηση από το σύλλογο Δ.Ε.Π. Φιλοσοφικής της Αναπληρώτριας Καθηγήτριας Ιστορίας, Μαρίας Δ. Ευθυμίου

Αξιότιμε κ. Πρόεδρε, αξιότιμα μέλη του Δ.Σ.,
         Με την παρούσα επιστολή, επιθυμώ να δηλώσω την επιθυμία διαγραφής μου από τους καταλόγους των μελών του Συλλόγου Δ.Ε.Π της Σχολής μας, εάν αυτή δεν έχει ήδη γίνει, καθώς, από δεκαπενταετίας και πλέον, έχω, κατά πολύ, απομακρυνθεί από το Σύλλογο, τις δράσεις του και τις στοχεύσεις του.
       Οι τελευταίες αποφάσεις παρατεταμένης απεργίας κατά το μήνα Σεπτέμβριο, της πραγματοποίησης των εξετάσεων -και, μάλιστα, εις διπλούν για όσες είχαν ήδη γίνει!!- της αντίστοιχης μετάθεση,  κατά δεκαπενθήμερο, της έναρξης των μαθημάτων και νέου κύκλου απεργιών για μία ακόμα διαμαρτυρία κατά του «κακού κράτους», με έκαναν να λάβω την τελική μου απόφαση και να καταθέσω την παρούσα επιστολή.
          Η αίσθησή μου είναι ότι εμείς είμαστε –από πολλού – ένας «κακός σύλλογος» που έχει περιχαρακώσει τους στόχους του σε ό, τι πάγιο διέλυε την χώρα μας κατά την τελευταία τριακονταετία: ασταμάτητες απεργίες και «αγωνιστικές κινητοποιήσεις» μονίμως «αγανακτισμένων» «αγωνιζομένων πολιτών» που εκβίαζαν ένα εκβιάσιμο κράτος, προκειμένου να επιτύχουν επιπλέον παροχές και προνόμια, γνωρίζοντας πως τούτο - για την ελεεινή πολιτική του επιβίωση, και μόνον- θα τα παραχωρούσε τελικά (με δανεικά) και, έτσι, ο «ηρωϊκός αγώνας των εργαζομένων» θα εύρισκε «την δικαίωσή του».
         Κεντρικός στόχος του Συλλόγου οι «αγανακτισμένες απεργίες» της κασέτας. Με τα ίδια λόγια. Το ίδιο ύφος. Τις ίδιες μεγαλοστομίες. Την ίδια στιγμή που εξασφαλίζονταν - εξ ίσου «ηρωικά» και περίτεχνα- να μην περικοπεί ο μισθός μας κατά τις περιόδους των μακρόσυρτων απεργιών και στάσεων εργασίας…
         Το Πανεπιστήμιο, η εύρυθμη λειτουργία του, η κανονικότητα, η πληρότητα και η απαιτητικότητα των μαθημάτων, η επαρκής εκπαίδευση των φοιτητών μας, η σοβαρότητα της δουλειάς τους και της δουλειάς μας, η αξιοπρέπεια της δουλειάς μας δεν έχει απασχολήσει το Σύλλογό μας. Αντιθέτως, όλα τα παραπάνω βλάπτονταν και βλάπτονται σοβαρά και καίρια με τις τακτικές απεργίες του, οι οποίες, σε συνδυασμό με τις, εξ ίσου τακτικές, παραδοσιακές καταλήψεις των «φοιτητών» και τις αλλεπάλληλες στάσεις εργασίας και απεργίες των διοικητικών, διαλύουν σταθερά κάθε κανονικότητα του εκπαιδευτικού έργου, απορρυθμίζουν το πρόγραμμα διδασκόντων και διδασκομένων, υποβαθμίζουν την σημασία των μαθημάτων και μετατρέπουν το Πανεπιστήμιο σε θλιβερό εξεταστικό κέντρο του τίποτα.
         Αν ο Σύλλογος είχε αγωνία για το μαθησιακό περιβάλλον της Σχολής και για την αξιοπρέπεια της εργασίας των μελών του θα είχε, προ πολλών ετών, σθεναρά δράσει και συντονίσει τις ενέργειές του ώστε να αντιμετωπιστεί ο ευτελισμός των εξετάσεων από τις αντιγραφές καθώς και ο εξευτελισμός της δουλειάς των διδασκόντων από τους ανήκουστους αριθμούς (όλο και πιο αμαθών)εισερχομένων και από τη μη διαγραφή των «αιωνίων φοιτητών».

      Θα αντιμετώπιζε, φυσικά,την ανισότητα εργασίας σε μία Σχολή, όπου κάποιοι δουλεύουν ελάχιστα, την ώρα που άλλοι, σαν τον Άτλαντα, προσπαθούν, με φόρτο εργασίας απερίγραπτο, να καλύψουν την επιτηδειότητα των μη εργαζομένων συναδέλφων τους,οι οποίοι μη εργαζόμενοι συνάδελφοι είναι - καθόλου τυχαία- πρώτοι ανάμεσα σ’ εκείνους που δίδουν προβιβάσιμους βαθμούς σε γραπτά βαρύτατης αμάθειας (γλωσσικής και ουσιαστικής), κινδυνεύοντας να μετατρέψουν τα πτυχία της Σχολής μας -όπως ήδη έχει συμβεί σε περιφερειακά πανεπιστημιακά τμήματα- σε ένα είδος πανεπιστημιακής Ζακύνθου στην οποία μοιράζονται «πιστοποιητικά τυφλότητας» και όχι πτυχία βαθειάς γνώσης και ουσιαστικής, επιστημονικής, απαιτητικής και συστηματικής μάθησης.

         Αν ο Σύλλογος είχε αγωνία για το μαθησιακό περιβάλλον της Σχολής και για την αξιοπρέπεια της εργασίας των μελών του θα είχε, προ πολλών ετών, άμεσα και κάθετα, αντιδράσει:
  •  για την κατάχρηση δικαιωμάτων εκ μέρους μερίδας φοιτητών
  • για την μακρόχρονη βία φοιτητών ενάντια σε καθηγητές και συλλογικά όργανα διοίκησης των ΑΕΙ -και της Σχολής μας
  • για την κατάληψη και χρήση ζωτικών χώρων της Σχολής από «φοιτητικές παρατάξεις» (οι οποίες έχουν, εντέχνως και για ιδιοτελείς στόχους διαπλοκής, από τριακονταετίας, υποκαταστήσει τους αντιπροσωπευτικούς Φοιτητικούς Συλλόγους και την ΕΦΕΕ), 
  • για την κατάληψη και χρήση από ύποπτα στοιχεία χώρων διδασκαλίας του κτηρίου,
  • για τις φοιτητικές εκλογές που, αντί να γίνονται κανονικά σε ημέρα μαθήματος, ακυρώνουν πολλές και πολύτιμες ημέρες μαθημάτων,
  • για τις καταστροφές και τους βανδαλισμούς που έχουν γίνει, από δεκαετιών, κανονικότητα στην Σχολή μας,
  • για την καθημερινή έκθεση φοιτητών, διοικητικών και διδασκόντων στο κοινό έγκλημα με μεγαλύτερες ή μικρότερες κλοπές που σημειώθηκαν και σημειώνονται στο κτήριο της Σχολής μας,
  • για την ελεεινή ρύπανση, τα κρεμάμενα «σεντόνια», την ασύδοτη αφισοκόλληση, τα άθλια ¨τραπεζάκια» των δήθεν «παρατάξεων» που προβάλλουν την «πραμάτεια» της χυδαιότητάς τους και της διαπλοκής τους μετατρέποντας ένα πανεπιστημιακό κτήριο σαν εκείνο της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών σε αχούρι ανομίας και διάλυσης,
  • για τους Πρυτάνεις, Συγκλήτους, Κοσμήτορες, Πανεπιστημιακά Τμήματα, Επόπτες Κτηρίων που ανέχθηκαν -και, τελικά, εξέθρεψαν και νομιμοποίησαν με την αβουλία τους (στην καλύτερη περίπτωση) -τα παραπάνω όλα αυτά τα τριάντα χρόνια.      
        Ευχαριστώ για την προσοχή σας. Εύχομαι τα καλύτερα για τον Σύλλογο Μελών ΔΕΠ της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
                                                                                                                          Με τιμή
 Μαρία Δ. Ευθυμίου, Τομέας Ιστορίας/ Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας/ Πανεπιστήμιο Αθηνών.
athensvoice.gr

Σάββατο 10 Νοεμβρίου 2012

Ένα Πανεπιστήμιο ξέχειλος σκουπιδοντενεκές σημαίνει πολλά, για τη χώρα που το παράγει και την κοινωνία που το ανέχεται!

      Δεν ξέρει κανείς τι άλλο να πει και τι περισσότερο να γράψει. Το γεγονός ότι το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης έχει μετατραπεί από «εστία γνώσης σε εστία μόλυνσης», όπως σημειώνει φοιτήτρια της Νομικής σε προχθεσινή επιστολή της που κυκλοφόρησε ευρέως στο Διαδίκτυο, θα έπρεπε να έχει κινητοποιήσει κοινωνία και αρμόδιες αρχές.
       Πάνω από ενάμιση μήνα (κοντεύουν δύο) οι εργολαβικοί υπάλληλοι (καθαριστές, φύλακες, κηπουροί, διοικητικό προσωπικό) απεργούν και ταυτόχρονα έχουν κάνει κατάληψη στο κτίριο της διοίκησης του ΑΠΘ. Οι εργαζόμενοι δεν έχουν πληρωθεί τον Σεπτέμβριο, ορισμένοι και τον Αύγουστο. Το πανεπιστήμιο δεν έχει άλλα χρήματα, για να τους καλύψει μέχρι το τέλος του χρόνου. Αδιέξοδο.
         Παράλληλα με την επιστολή αναρτήθηκε και ένα βίντεο στο youtube: η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στο μέσα και στο έξω έχει καταργηθεί. Απέραντη χωματερή. Χιλιόμετρα σκουπιδότοπου. Σε διαδρόμους, σκάλες, αίθουσες διδασκαλίας, νεροχύτες, παντού. Και ποντίκια. Δύο εθεάθησαν, κατ’ αρχήν. Αναμενόμενο. Όπως σημειώνει και η φοιτήτρια: «Έρχονται να ζήσουν εκεί, όπου υπάρχει τροφή».
      Καθηγητές του Α.Π.Θ. αρθρογραφούν σχολιάζοντας, με θυμό και με θλίψη, την κατάσταση. Κάποιοι μιλούν «για πολιτικά παιχνίδα της πανεπιστημιακής διοίκησης» , κάποιοι άλλοι «για πολιτισμική κατάρρευση» . Όπως και να ’χει, ένα πανεπιστήμιο ξέχειλος σκουπιδοντενεκές σημαίνει πολλά. Για τη χώρα που το παράγει, την κοινωνία που το ανέχεται, την ακαδημαϊκή κοινότητα που το συντηρεί ενάμιση μήνα τώρα, τους φοιτητές του που κλείνουν τα μάτια και τη μύτη και το διασχίζουν, ενισχύοντας καθημερινά την αποκαρδιωτική εικόνα με επιπλέον απόβλητα.

       Δηλαδή; Θα μπορούσαν τα σκουπίδια να πάρουν το σχήμα του πανεπιστημίου και το μόνο που θα εντεινόταν θα ήταν οι οργισμένες διαμαρτυρίες; Δεν θα όφειλε και η κοινότητα του ΑΠΘ να πάρει τα μέτρα της; Να αυτοοργανωθεί, να χωριστεί σε ομάδες που θα προσφέρουν εθελοντική εργασία, να δραστηριοποιηθεί και, το στοιχειώδες, να σταματήσουν όσοι χρησιμοποιούν το κτίριο να προσθέτουν καθημερινά και άλλα απορρίμματα;
     Η φθινοπωρινή περιπέτεια του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου όσο περαστική και αν αποδειχθεί δεν χάνει τον συμβολισμό της. Δηλώνει περισσότερα από μια δυσλειτουργία ή οικονομική κατάρρευση. Δηλώνει σχέσεις, διαθέσεις, προθέσεις, όπως εκφράζονται σε (και για) έναν κορυφαίο χώρο γνώσης και εκπαίδευσης. Πολύ πριν γεμίσει σκουπίδια, άδειασε από νόημα. Πολύ πριν εμφανιστούν ποντίκια είχαν εξαφανιστεί οι ευθύνες. Πολύ πριν καταστραφεί η εικόνα είχε χαθεί το περιεχόμενο.
Μαρία Κατσουνάκη/ kathimerini.gr

Σάββατο 3 Νοεμβρίου 2012

Οι Έλληνες απαιτούν «ελευθερία» για τον εαυτό τους, δεν απαιτούν δημοκρατία!

       Όπως δε διδασκόμαστε από τα προσωπικά μας λάθη, δε διδασκόμαστε ούτε από τα ιστορικά λάθη. Μέρος της κοινωνίας εμφανίζει επιλεκτική μνήμη σε σχέση με τους αγώνες του λαού, τους ηρωισμούς, τις τραγωδίες, τις επιθέσεις της άρχουσας τάξης και του διεθνούς ιμπεριαλισμού, ενώ ένα άλλο μέρος εμφανίζει συμπτώματα αμνησίας. 
         Η σχετική (και ίσως ευκαιριακή) δημοτικότητα της Χρυσής Αυγής στηρίζεται σ’ αυτή την αμνησιακή εξασθένηση που συνοδεύεται από έλλειψη στοιχειώδους αγωγής. Κι ενώ οι κομμουνιστές ετοιμάζονται να γιορτάσουν τα εβδομηντάχρονα του Γοργοποτάμου –με τις γνωστές θρησκευτικές τελετουργίες, το ρίγος της υπερηφάνειας και τη θρηνολογία για ένα παρόν που υποτίθεται ότι επιδεινώνεται στο διηνεκές–, οι φασίστες περιφέρονται στον κόσμο, όπως περιφέρονταν πριν από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Περιφέρονται ελεύθεροι, σαν να μην ευθύνονται για τη μεγαλύτερη καταστροφή που απείλησε τα θεμέλια της ανθρωπότητας.
        Τα αίτια και οι αφορμές του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου είναι ένα σύνθετο ζήτημα που παραμένει επίκαιρο, εφόσον η ανθρώπινη φύση, οι τρόποι λειτουργίας της συλλογικής συνείδησης και των εξουσιών δεν έχουν αλλάξει ριζικά. Στη διάρκεια της δεκαετίας του 1930 τα μεγάλα δυτικά κράτη δεν κατανοούσαν το περιεχόμενο του ναζισμού· γι’ αυτό υποτίμησαν τον κίνδυνο. Στην αρχή, έβλεπαν τον ναζισμό σαν αντιστάθμισμα για τον κομμουνισμό ή και σαν σύμμαχο στον παραδοσιακό αντισημιτισμό. Ωστόσο, δεν άργησε να γίνει φανερό ότι ο Χίτλερ θα στρεφόταν, τόσο εναντίον της Δύσης, όσο και της Ανατολής. Υπό αυτή την έννοια, η δεξιά –λαϊκή και αστική– έχει επαναλάβει ένα παλιό λάθος: επέτρεψε την εμφάνιση δεξιών ακροτήτων με τη γνωστή συμπεριφορά της ουδετερότητας (από τη μία πλευρά) και της παράλογης εξίσωσης «Ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου». Αλλά, για μια ακόμη φορά, τα πράγματα δεν λειτουργούν έτσι.
       Στις παραμονές του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, ούτε οι ΗΠΑ, ούτε η Βρετανία, ούτε η Γαλλία (η οποία μάλιστα είχε ισχυρή αριστερά) έκαναν σοβαρές προσπάθειες να αναχαιτίσουν το Χίτλερ. Αρχικά η Σοβιετική Ένωση δοκίμασε να απομονώσει τη Γερμανία και στη συνέχεια υπέγραψε το σύμφωνο μη επίθεσης, το οποίο ο Χίτλερ παραβίασε, εισβάλλοντας στην Πολωνία. Με τη χρονική απόσταση, οι προπολεμικοί ηγέτες των μεγάλων χωρών μάς φαίνονται σήμερα, είτε αφελείς, είτε εγκληματικοί. Το ίδιο μάς φαίνονται και οι σημερινοί ηγέτες.
       Κατά πρώτον, η ιστορία μάς δείχνει ότι δεν πρέπει να υποτιμάμε την ορμή του όχλου: οι ναζιστικές οργανώσεις απευθύνονται σε πολιτικά αμαθείς μάζες που διαπνέονται από έμμονες ιδέες. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο που ο Στάλιν, παρότι παρακολουθούσε την άνοδο του ναζισμού, άργησε να αντιληφθεί την απειλή του. Ο Στάλιν, όπως η δική μας άκρα αριστερά, δεν κατανοούσε τη βαρύτητα της δημοκρατίας και δεν είχε καμιά δημοκρατική ευαισθησία: γι’ αυτό υποτίμησε τον αντίκτυπο του ναζισμού ως φαινόμενο πολιτικό και πολιτισμικό· τον αντιμετώπισε μόνο σε επίπεδο εδαφικό, μόνον όταν απειλήθηκαν τα σύνορα της χώρας του. Κατά δεύτερον, η ιστορία μάς δείχνει ότι η πολιτισμική κατάπτωση είναι ο χειρότερος εχθρός όχι μόνο της δημοκρατίας αλλά της ίδιας της ειρήνης.

       Στην Ελλάδα παρατηρείται πολιτισμική κατάπτωση: πλήθος παραγόντων έχουν οδηγήσει σε έναν καινούργιο αναλφαβητισμό που μοιάζει πολύ σκοτεινότερος από εκείνον της υπογραφής Χ του χωρικού της δεκαετίας του 1950. Επιπλέον, οι θεσμοί είναι τόσο διαβρωμένοι, ώστε η αλήθεια έχει διαρκώς δύο πρόσωπα. Δεν υπάρχει δημοκρατικό ήθος που να υπαγορεύει τι είναι δίκαιο, τι είναι άδικο, τι είναι νόμιμο, τι είναι παράνομο. Ο καθένας προβάλλει το δικό του δίκιο, το δικό του νόμο, τους δικούς του κανόνες. Το να προκαλείς καταστροφές στην πόλη, στο πανεπιστήμιο, στο σχολείο είναι αποδεκτό αν είσαι αγανακτισμένος κι αν ανήκεις στο μέτωπο των αδυνάτων· το να δείχνεις ανυπακοή στο «σύστημα» θεωρείται αρετή και τόλμη. Αυτές οι παραμορφώσεις –οι οποίες ευθύνονται για τη χρεοκοπία μας–προεκτείνονται και διαχέονται τώρα από την άκρα αριστερά προς την άκρα δεξιά: εφόσον απουσιάζει το δημοκρατικό ήθος, διευκολύνεται η ολίσθηση από το ένα άκρο στο άλλο.
       Το πολιτικό σύστημα που εξέθρεψε τις ναζιστικές οργανώσεις στην Ελλάδα (μέσω της «ολικής» πολιτικής, όπως είναι η πολιτική της παιδείας, καθώς και μέσω επιμέρους χονδροειδών σφαλμάτων όπως είναι η έλλειψη μεταναστευτικής πολιτικής) είναι πολύ διαφορετικό από εκείνο που εξέθρεψε π.χ. την Κου Κλουξ Κλαν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Κου Κλουξ Κλαν βασίζεται στο πρόσφατο παρελθόν της δουλείας σε μια κοινωνία που πασχίζει να γίνει πλουραλιστική – κι αποτελεί ένα ιστορικό υπόλειμμα. Η Χρυσή Αυγή βασίζεται στην αποδέσμευση από το οργανωμένο κράτος, στην απόσπαση από τη δημοκρατική κοινωνία στην οποία ένα υπολογίσιμο κομμάτι του πληθυσμού δεν πίστεψε ποτέ: οι Έλληνες απαιτούν «ελευθερία» για τον εαυτό τους, δεν απαιτούν δημοκρατία. Αυτές οι έννοιες δεν είναι ταυτόσημες, συχνά μάλιστα είναι αντιθετικές.
       Ωστόσο, η ψυχολογική βάση των ακροδεξιών οργανώσεων είναι κοινή: το κυρίαρχο αίσθημα είναι ο φόβος – ο φόβος για τη μόλυνση της φυλής, ο φόβος για την επέλαση των βαρβάρων. Η ιστορία μάς διδάσκει ότι η βαρβαρότητα είναι πειρασμός. Πρόκειται για μια «φυσική» κατάσταση η οποία εμποδίζεται μέσω των νόμων. Όσο για τους βαρβάρους, αποτελούν μια οντότητα που κατασκευάζεται και που, στη συνέχεια, αποκτά υλική βάση, ενώ τίθεται το ερώτημα της κότας και του αυγού. Τέλος, οι ναζιστικές οργανώσεις δεν διαθέτουν «ιδέες» ώστε να αντιμετωπιστούν μέσω άλλων, ισχυρότερων και ελκυστικότερων, ιδεών: πρόκειται για ομάδες που παραβιάζουν τους νόμους του κράτους απορρίπτοντας το κοινοτικό ιδεώδες.
       Ωστόσο, για να εφαρμοστούν οι νόμοι του κράτους έναντι αυτών των ομάδων, πρέπει να εφαρμοστούν για όλους. Ούτε η επιλεκτική μνήμη, ούτε η αμνησία μπορούν να δικαιολογήσουν τη μη εφαρμογή και την υπέρβαση των νόμων.
       Το ναζιστικό και το σταλινικό φαινόμενο δεν ήταν αποτελέσματα αμείλικτων νομοτελειών: ήταν αποτελέσματα μιας παθολογικής ποικιλίας που μπορεί –και πρέπει– να αντιμετωπίζεται, προτού προξενήσει μεγάλες καταστροφές, όπως πόλεμο, διάλυση, κοινωνία καψυποψίας και ενοχής.
Σώτη Τριανταφύλλου/www.athensvoice.gr

Τρίτη 23 Οκτωβρίου 2012

Κώστας Ταχτσής "Τα ρέστα"

        «Προσοχή, ο τίτλος είναι παγίδα» έγραψε κάποτε ένας κριτικός. Τα ρέστα, όσο κι αν άλλα σε κάνει να πιστεύεις ο τίτλος, δεν είναι απλώς μία σειρά από ιστορίες που περίσσεψαν στο συγγραφικό εργαστήρι μετά Το τρίτο στεφάνι. Όταν ο Ταχτσής, μέσα στη Χούντα, αποφάσισε να μαζέψει ήδη δημοσιευμένα και αδημοσίευτα διηγήματά του σε βιβλίο, ο στόχος του ήταν πολύ πιο πολύπλοκος. Το αποτέλεσμα ήταν μια από τις πιο ριζοσπαστικές συλλογές διηγημάτων στα ελληνικά, ένα συναρπαστικό παιχνίδι με τα όρια της αυτοβιογραφίας και της αφήγησης και μια καίρια πρόταση για τον ρόλο που παίζει η σεξουαλικότητα στη διαμόρφωση του (συγγραφικού) υποκειμένου.
          Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Ένα αγόρι μεγαλώνει στην Αθήνα, κάτω από την επιβλητική σκιά γιαγιάς, μάνας και μιας μεταπολεμικής Ελλάδας που από παντού μυρίζει καταπιεσμένη επιθυμία. Όλες οι ιστορίες μοιάζουν ατελή αυτοβιογραφικά σκίτσα που σταματούν, για να ξεκινήσουν αλλιώς,  ή όλες οι ιστορίες γυρίζουν γύρω από τον ίδιο ήρωα που μας παρουσιάζεται κάθε φορά σε διαφορετική εκδοχή. Τα ρέστα καταλήγουν, έτσι, να προτείνουν την αυτοβιογραφία ενός πολλαπλού εγώ.Σε μια κριτική της η Καίη Τσιτσέλη γράφει  το 1974: «Ο Ταχτσής ακροβατεί στην κόψη της αλήθειας, με τα μάτια ανοικτά κι αυτά τα ατελή, παραπλανητικά κομμάτια του εαυτού του  τα κάνει τέχνη, και συγχρόνως, ανατομία της τέχνης».
         Δεν μπορεί κανείς να μη σκεφθεί ότι την ίδια εκείνη περίοδο ο Διονύσης Σαββόπουλος ετοιμάζεται να κυκλοφορήσει παλαιότερα τραγούδια του, μπλεγμένα με αυτοβιογραφικές αφηγήσεις ως Δέκα Χρόνια Κομμάτια (1975). Ο Ταχτσής με Τα ρέστα κάνει κάτι ανάλογο. Τα ρέστα, μία σειρά διηγημάτων που είχαν αρχίσει να δημοσιεύονται σε περιοδικά το 1964, πρωτοσυγκεντρώθηκαν σε βιβλίο το 1972 και απέκτησαν την τελική τους μορφή το 1974, είναι τα Δέκα Χρόνια Κομμάτια του Ταχτσή.
         Η κατακερματισμένη και αυτοαναφορική αφήγηση έρχεται όμως εδώ να υπηρετήσει ένα μεγαλύτερο σχέδιο. Αν στο Τρίτο στεφάνι ο Ταχτσής είχε βάλει τους ακατάσχετους προσωπικούς μινυρισμούς δυο γυναικών να πλαισιώσουν τη μεγάλη Ιστορία και τη μικροαστική κοινωνία, στα Ρέστα ξεκινά αντίθετα. Εδώ, το κοινωνικό πλαίσιο επιβάλλεται και δημιουργεί τον προσωπικό λόγο και την επιθυμία ενός ήρωα/αφηγητή/συγγραφέα που θέλει να αυτοβιογραφηθεί.
         Στην πρώτη ιστορία, ο ήρωας προσπαθεί να προλάβει τα θελήματα που τον βάζει να κάνει η μάνα του, χωρίς να καθυστερήσει ή να χάσει τα ρέστα• δεν πετυχαίνει πάντα κι έτσι δεν ξεφεύγει, ούτε το ξύλο της, ούτε την απειλή :«Ή θα γίνεις άντρας και θα μάθεις να μην κλαις ή θα σε σκοτώσω από τώρα μια και καλή». Στον επίλογο του διηγήματος, ο αφηγητής, ως ενήλικος πια, θα μας πληροφορήσει ότι δεν εκπλήρωσε τη μητρική προσδοκία: «Αχ! βρε μάνα... Ακόμα δεν έμαθα το μάθημά μου. Ακόμα δεν έγινα άντρας».
         Με διαφορετικά προσωπεία ο ήρωας, καθώς μεγαλώνει από ιστορία σε ιστορία, έρχεται συνεχώς αντιμέτωπος με παρόμοιες κοινωνικές επιταγές και τις περισσότερες φορές αποτυγχάνει: η «μοντέρνα» ανδρική εμφάνιση, το σχολείο και τα «αρρενωπά» μαθηματικά, η κοινωνική θέση, και η «κατάκτηση» του άλλου φύλου, ο έρωτας, το πανεπιστήμιο• όλα επιβάλλονται ως επικλήσεις κοινωνικής αξίας ( πρέπει να γίνεις/κάνεις αυτό ), με όλα ο ήρωας αναμετράται και σχεδόν όλες τις φορές κάτι δεν πάει καλά, κάπου ο ίδιος πάντα περισσεύει. Σχεδόν πάντα οι κοινωνικές αυτές «εγκλήσεις» αναδεικνύονται σχετικές με το κοινωνικό φύλο, την κοινωνική θέση του άνδρα και της γυναίκας, τον ανδρισμό και τη γυναικότητα. Και η αδυναμία του ήρωα να εναρμονιστεί πλήρως συνδέεται, όσο προχωρούν τα διηγήματα, σχεδόν πάντα με την ομοφυλοφιλία του.
         Γεννήθηκε το 1927 στη Θεσσαλονίκη. Ήταν παιδί χωρισμένων γονιών΄ τον πατέρα τον γνώρισε ελάχιστα. Η μάνα, ιδιαίτερα ανεξάρτητη για την εποχή της, τον «παραδίδει» και μεγαλώνει στα χέρια της Αθηναίας γιαγιάς του, που έχει βρεθεί στη Μακεδονία υπό τις ίδιες συνθήκες, πάνω κάτω, που βρέθηκε και η Εκάβη του «Στεφανιού». Και για τους ίδιους ακριβώς λόγους παίρνει τον εγγονό της και εγκαθίστανται στην Αθήνα, στο Μεταξουργείο, όπου ζει όλες τις περιπέτειες και τις σύγχρονες τραγωδίες της Ελλάδας.
       Ο Κώστας Ταχτσής περνάει την εφηβεία του σε ένα μητριαρχικό περιβάλλον, όπου τα αρσενικά πέφτουν συχνά θύματα των γυναικών, οι οποίες μηχανορραφούν εις βάρος τους, υφαίνοντας σαν τις αράχνες τον ιστό στον οποίο παγιδεύουν τους άντρες-θηράματά τους. Κι έτσι χάρη σε αυτές, διεισδύει από πολύ μικρός στη γυναικεία ψυχολογία -αντιζηλίες, προδοσίες, εκδίκηση- την οποία και αποδίδει τόσο αριστουργηματικά στο έργο του.
     Ως ενήλικας, επιλέγει μια ζωή ακραία τολμηρή , εξωφρενική: Ανοιχτά ομοφυλόφιλος από πολύ νωρίς (τον χαρακτηρίζει έντονα το αίσθημα της ελευθερίας) και υπέρμαχος της ειλικρίνειας και της συνέπειας λόγων και πράξεων όσο λίγοι, κάτι που στον πολυποίκιλο και πολυτάραχο βίο του δημιουργεί άπειρες προστριβές και έχθρες.
         Στις αρχές της δεκαετίας του ’50, φοιτητής της Νομικής ακόμα (την οποία ποτέ δεν τέλειωσε) γίνεται μέλος του κύκλου του «Βυζάντιου» και του «Μπραζίλιαν», των καφενέδων που στέγαζαν τις συζητήσεις και τα οράματα της πρώτης μεταπολεμικής -μεγαλοαστικής κυρίως- παρέας νεαρών διανοουμένων: Γιώργος Μακρής, Ελύτης, Γκάτσος, Χατζιδάκις, Αργυράκης, Νάνος Βαλαωρίτης -με τον οποίο συνδέεται φιλικά εφ’ όρου ζωής.

    Κάνει μερικές ποιητικές απόπειρες με το «Περί ώραν δωδεκάτην» το ’53, και τη «Συμφωνία στο Μπραζίλιαν» το ’54, για να το πάρει απόφαση ότι δεν είναι «γεννημένος ποιητής».
      Έτσι στην τελευταία του συλλογή, «Καφενείο το Βυζάντιο», το ’56, βάζει τον Τσαρούχη και του φιλοτεχνεί το εξώφυλλο, με ένα αγγελτήριο θανάτου, «τελειώνοντας» με την ποίηση! Με τον ζωγράφο είναι γείτονες στις σοφίτες του περίφημου μεγάρου Καλλιγά στο Σύνταγμα και οι σχέσεις τους καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους δεν διακρίνονται από μεγάλη σύμπνοια, αλλά μάλλον από ανταγωνιστική διάθεση. Σε αυτόν, εξάλλου, χρωστάει τη γνωστή ρήση: «Ο Ταχτσής κάνει γκελ με την άβυσσο»!
         Εργάζεται ως γραμματέας του Αμερικανού επόπτη στο υδροηλεκτρικό εργοστάσιο του Λούρου.Στην Αθήνα βιοπορίζεται, διδάσκοντας αγγλικά, και το ‘54 αρχίζει τις μεγάλες του εξορμήσεις -και περιπέτειες- ανά την Ευρώπη. Το ‘56 δουλεύει ως βοηθός σκηνοθέτη στο «Παιδί και το δελφίνι», που γυρίζεται στην Υδρα με τη νεαρή τότε Σοφία Λόρεν, και τον επόμενο χρόνο φεύγει μετανάστης στην Αυστραλία. Στους «Αντίποδες» «ενηλικιώνεται»: Ξεκινάει την πρώτη εκδοχή του μυθιστορήματός του και αρχίζει να εκδίδεται ως παρενδυτικός, μια συνήθεια που τον ακολουθεί στο υπόλοιπο της ζωής του μέχρι τελευταίας -κυριολεκτικά- πνοής. Πάντα με το ίδιο μοτίβο: Σκεπτόμενος διανοούμενος το πρωί, ακροβάτης των σεξουαλικών ισορροπιών τη νύχτα.
         «Το τρίτο στεφάνι» το εκδίδει πουλώντας ένα σπίτι στην Πλάκα.Διανέμει τον Ιανουάριο του ‘63 μερικά αντίτυπα και φεύγει με το πρώτο καράβι, άρον άρον σαν απόδραση, για την Αμερική, όπου διανύει δύο συναρπαστικά και τρικυμιώδη χρόνια. Ο Βαλαωρίτης ιδρύει το λογοτεχνικό περιοδικό «Πάλι» και του ζητάει ένα διήγημα για το πρώτο τεύχος. Του στέλνει από τη Νέα Υόρκη «Τα ρέστα». Παρόλο που επανέρχεται αυτοβιογραφούμενος, η μοντέρνα γραφή και η κριτική απόσταση από τα βιώματά του αποδεικνύουν, χάρη στην άρτια τεχνική του, την ωριμότητα και την εξελισσόμενη μαστοριά του ως πεζογράφου. Με αφορμή τα επόμενα τεύχη και ως μέλος της συντακτικής ομάδας του «Πάλι», πίσω στην Αθήνα, ολοκληρώνει σειρά διηγημάτων, κάτι σαν «ένα μυθιστόρημα αλυσίδα», όπως τα χαρακτηρίζει ο ίδιος, που κάτω από τον τίτλο του πρώτου αποτελούν τη συλλογική έκδοση του ‘72.
         Η δικτατορία τού στερεί τη μαζική επανέκδοση του «Στεφανιού», καθώς ο Δεσποτίδης των εκδόσεων «Θεμέλιο», που του το προτείνει, συλλαμβάνεται την ώρα που στη Γαλλία εκδίδεται σε μετάφραση του κορυφαίου ελληνιστή Ζακ Λακαριέρ. Συνυπογράφει τη «Δήλωση των 18 κατά της λογοκρισίας», ενώ οι συναναστροφές του πια περιλαμβάνουν από τον Σεφέρη μέχρι τον Ιόλα, τον Φασιανό και τον Ακριθάκη, οι οποίοι αποδεικνύονται καρδιακοί φίλοι. «Το τρίτο στεφάνι» αναπάντεχα διαδίδεται χάρις στους πολιτικούς κρατουμένους του Κορυδαλλού, περνώντας από χέρι σε χέρι. Το 1973, ο Αγγελόπουλος συνεργάζεται μαζί του στο σενάριο του «Θιάσου», ξεχνώντας να βάλει το όνομά του στους συντελεστές.
         Η μεταπολίτευση φέρνει ελπίδες για τις νέες προοπτικές της σύγχρονης Ελλάδας. Γίνεται σύμβουλος λογοτεχνίας στην κρατική τηλεόραση και συν-σχεδιάζει μαζί με τον Χατζιδάκι το Τρίτο Πρόγραμμα. Σύντομα όμως παραιτείται, συνειδητοποιώντας ότι, φύσει και θέσει ανένταχτος κι ελεύθερος, είναι αδύνατο να συμβιβαστεί με τους αυλοκόλακες και τα τερτίπια του κατεστημένου.
         Διασκευάζει εξαιρετικά για τη φίλη του Ελλη Λαμπέτη το ’75 την πρωτοποριακή «Δεσποινίδα Μαργαρίτα» και το ’78 τη «Φιλουμένα», ενώ εξοργίζει την πλειονότητα των αρτηριοσκληρωτικών φιλολόγων, μεταφέροντας τον Αριστοφάνη -«Λυσιστράτη», «Βατράχους», «Εκκλησιάζουσες»- όλα παραγγελίες του Σπύρου Ευαγγελάτου- με τη χρήση λαϊκού ζωντανού λόγου και την αργκό των τραβεστί). Όλα αυτά, στον κολοφώνα της δόξας του,ενώ το «Στεφάνι» γίνεται πια μπεστ σέλερ και το δοκιμιακό «Η γιαγιά μου η Αθήνα» του ’79 να τον ανάγει σε ζωντανό μύθο του αθηναϊκού γίγνεσθαι.
         Στη δεκαετία του ’80 αναλώνεται σε φοβερές συγκρούσεις με τους παρενδυτικούς της Συγγρού, μια πολύπλοκη ρήξη με αφετηρία την ίδρυση του απελευθερωτικού κινήματος των γκέι και η δημοσιοποίηση της προσωπικής του ζωής οδηγεί στην ακύρωση της κινηματογραφικής μεταφοράς του «Τρίτου στεφανιού» από τον Αγγελόπουλο και τον Κακογιάννη. Με αυτό το παράπονο φεύγει, θύμα μιας μυστηριώδους δολοφονίας από εραστή-πελάτη στο σπίτι του στον Κολωνό, ξημέρωμα της 26ης Αυγούστου του 1988, σε ηλικία μόλις εξήντα ενός ετών. Άφησε ημιτελή «Το φοβερό βήμα», μια προφητική αυτοβιογραφία εξαιρετικού ύφους και αφηγηματικής πυκνότητας  ,όπου σκόπευε να πει τα πάντα για τον εαυτό του αλλά και για όλους τους υπόλοιπους. Ωστόσο κάποιος -άθελα του ή προσχεδιασμένα- φρόντισε να μην προλάβει…
 "Τα ρέστα"
Η πλοκή του διηγήματος  
      Το διήγημα περιλαμβάνει επιμέρους επεισόδια από τη συμβίωση του αφηγητή με τη μητέρα του (αυτοβιογραφική διάσταση). Η ανάμνηση της λεκτικής απειλής της μητέρας τροφοδοτεί τις αναμνήσεις μιας τραυματικής παιδικής ηλικίας. Στο τέλος του διηγήματος , η χρονική απόσταση των τριάντα χρόνων επιτρέπει στον αφηγητή να ερμηνεύσει τη μητρική συμπεριφορά αλλά και να ασκήσει την κριτική του γι’ αυτή.
Θεματικοί άξονες
     Η σχέση μητέρας-παιδιού, οι κοινωνικές και ψυχολογικές συγκυρίες που την καθορίζουν, ο εύθραυστος παιδικός ψυχισμός, η αγκίστρωση από το μητρικό πρότυπο, η επιρροή που ασκούν στιγμιότυπα της ανήλικης ζωής στην ενηλικίωση του ατόμου.

Το νόημα της απειλής και τα αποτελέσματά της.

          Το νόημα της απειλής ήταν μόνο λεκτικό, αλλά αρκετό, για να δημιουργήσει στο παιδί πανικό και φόβο για την επερχόμενη ποινή. Η μητέρα δικαιολογούσε τη σκληρότητά της, υποστηρίζοντας ότι με τη συμπεριφορά της αυτή ενίσχυε τον ανδρισμό του γιου της. Στην πραγματικότητα, το παιδί ήταν το εξιλαστήριο θύμα της κάθε φορά που η ίδια αντιμετώπιζε προβλήματα με τον εν διαστάσει σύζυγό της και πατέρα του παιδιού.
       Με άλλα λόγια, ξεσπούσε στο παιδί, διοχετεύοντας εναντίον του την οργή που έτρεφε για τον πρώην άντρα της («άναντρους σαν τον προκομμένο τον πατέρα σου, δε χρειάζεται άλλους η κοινωνία»). Δυστυχώς, ο ήρωας δεν κατόρθωσε να γίνει άντρας, όπως τον προέτρεπε η μητέρα του και η στάση της προκαθόρισε τη μελλοντική αποκλίνουσα συμπεριφορά του νεαρού άντρα στον κόσμο των ενηλίκων.
Η επίδραση του οικογενειακού περιβάλλοντος στη διαμόρφωση της παιδικής προσωπικότητας           
          Η αποκλίνουσα συμπεριφορά που ο αφηγητής-ήρωας παραδέχεται ότι απέκτησε ως ενήλικας λόγω της στάσης της μητέρας του απέναντί του, αποδεικνύει τη σπουδαιότητα της οικογένειας ως φορέα διαμόρφωσης της προσωπικότητας του παιδιού. Γενικά, η σχέση μητέρας –παιδιού θεωρείται ότι λειτουργεί ως πρότυπο για τις μετέπειτα συναισθηματικές σχέσεις του παιδιού, χωρίς να υποβαθμίζεται και το μερίδιο ευθύνης που έχει και ο πατέρας για την ψυχοκοινωνική του ανάπτυξη. Διάφοροι ψυχολογικοί παράγοντες , όπως η προσωπικότητα των γονέων και η συμπεριφορά τους, αλλά και οι ενδοοικογενειακές σχέσεις, διαμορφώνουν το ψυχολογικό κλίμα της οικογένειας.
        Ο ήρωας του διηγήματος του Ταχτσή έζησε σε ένα ταραγμένο ψυχολογικό κλίμα, με μια κυκλοθυμική μητέρα με έντονα απωθημένα προς τον πρώην σύζυγο κι έναν πατέρα- απόντα στη ζωή του παιδιού. Μοιραία, διαμόρφωσε μια προβληματική προσωπικότητα, έναν αδύναμο χαρακτήρα, παρά τις αντίθετες προσδοκίες της μητέρας.
Τα αντιθετικά ζεύγη της αφήγησης
 Αθωότητα-εμπειρία,
 Παιδί(αιτία)-ενήλικας (αποτέλεσμα).
         Τα δύο αυτά αντιθετικά ζεύγη ταυτίζονται , καθώς ο αφηγητής –παιδί εκφράζει την αθωότητα με την ανυποψίαστη ματιά πάνω στα γεγονότα και την αδυναμία της πλήρους ερμηνείας τους, ενώ ο αφηγητής –ενήλικας εκπροσωπεί την εμπειρία των χρόνων, την ωριμότητα των συναισθημάτων και το ξεγύμνωμα των μύθων της παιδικής ηλικίας. Έτσι, στην ωριμότητά του, ο ήρωας μπορεί να καταλάβει ότι η συμπεριφορά της μητέρας του ήταν ένα ξέσπασμα οργής για το διαζύγιο και για τον πρώην σύζυγό της, αλλά και για όλες τις δυσκολίες της ζωής που έπρεπε να αντιμετωπίσει μόνη της. Ωστόσο, τα βιώματα του παρελθόντος , που ταυτίζονται με την παιδική ηλικία και επομένως με την αθωότητα, εξακολουθούν να ρίχνουν τη σκιά τους στο παρόν. Έτσι, αποτελούν το αίτιο για τη μετέπειτα ζωή ενός άντρα, που δεν κατάφερε ποτέ να αποδεχτεί το φύλο του.
Ο αφηγητής και το είδος της αφήγησης  
        Πρόκειται για ομοδιηγητική αφήγηση με χαρακτήρα αυτοβιογραφικό, όπου ο αφηγητής συμμετέχει στην ιστορία που αφηγείται ως πρωταγωνιστής(ομοδιηγητικός αφηγητής). Στο α΄ μέρος του διηγήματος ο αφηγητής εστιάζει στα γεγονότα μέσα από την οπτική γωνία του παιδιού(εσωτερική εστίαση). Χρησιμοποιώντας το β΄ ενικό πρόσωπο, ξαφνιάζει αρχικά τον αναγνώστη για το ποιος μιλά και σε ποιον απευθύνεται.
         Η οπτική γωνία του αφηγητή μεταβάλλεται στο β΄ μέρος του διηγήματος, καθώς περνάμε από το παρελθόν στο παρόν. Την αλλαγή της οπτικής γωνίας φανερώνει η χρήση του α΄ ενικού προσώπου. Εδώ ο τόνος γίνεται πιο εξομολογητικός, σα να απευθύνεται ο αφηγητής στην ίδια του τη μητέρα προσωπικά και μας θυμίζει σελίδες ημερολογίου ή αυτοβιογραφικού κειμένου. Η παιδική του αθωότητα έχει δώσει τη θέση της στην ωριμότητα της ενήλικης ζωής (μηδενική εστίαση). Τώρα πια δεν αντιμετωπίζει τη μητρική συμπεριφορά παθητικά, αλλά είναι σε θέση να την ερμηνεύσει, όχι όμως και να τη δικαιολογήσει. Το ξέσπασμα του αφηγητή στις τελευταίες γραμμές του διηγήματος αποδεικνύει ότι δύσκολα θα συγχωρήσει τη μητέρα του για την επίδραση που άσκησε στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του.
         Την τεχνική της διπλής οπτικής γωνίας (αφηγητής-παιδί / αφηγητής -ενήλικας) συναντάμε σε διηγήματα του Παπαδιαμάντη («Όνειρο στο κύμα») και του Βιζυηνού («Το μόνον της ζωής του ταξείδιον») ή στο μυθιστόρημα Eroica του Κ. Πολίτη. Η απότομη μετάβαση στη β΄ ενότητα του διηγήματος δημιουργεί ένα αφηγηματικό κενό, γιατί από την παιδική ηλικία του αφηγητή περνάμε αυτόματα στην ενήλικη ζωή του, χωρίς να ξέρουμε τι μεσολάβησε στα τριάντα αυτά χρόνια. Το πιο πιθανό είναι ότι η υπόλοιπη παιδική ηλικία του ήρωα-αφηγητή πέρασε στην ίδια οικογενειακή ατμόσφαιρα. Ωστόσο, ο αφηγητής δεν αποκαλύπτει τίποτε για τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του, γιατί προφανώς θεωρεί ότι η αποκλίνουσα συμπεριφορά του ως ενήλικα οφείλεται στα βιώματα της παιδικής ηλικίας.

 Ο χρόνος και ο χώρος
       Η αφήγηση κινείται σε δύο χρονικές βαθμίδες , στο παρελθόν (αναδρομή στα στιγμιότυπα της παιδικής ηλικίας ) και στο παρόν (όσα λέει ο αφηγητής ως ενήλικας), που λειτουργούν αντιθετικά , αλλά στην πραγματικότητα συνδέονται νοηματικά, γιατί το τότε εξακολουθεί να επηρεάζει το τώρα. Τα γεγονότα του παρελθόντος , στο α΄ μέρος, που διατυπώνονται περιληπτικά , σε χρόνο παρατατικό, δε δίνονται με συγκεκριμένη χρονική σειρά, γιατί θέλει να τονίσει τη σημασία της επανάληψής τους (θαμιστική αφήγηση) για τον ψυχισμό του και όχι τη σειρά των περιστατικών.
         Στο παρόν της αφήγησης , στο β΄ μέρος, ο χρόνος αλλάζει από παρατατικό σε ενεστώτα. Ο χρονικός προσδιορισμός , «τριάντα χρόνια από τότε», δηλώνει τη χρονική απόσταση από τα γεγονότα και δικαιολογεί την απόπειρα αποτίμησης των γεγονότων αυτών. Εκτός από το χρόνο της αφήγησης, επιμέρους ενδείξεις δηλώνουν και τον πραγματικό , ιστορικό χρόνο. Τα παιγνίδια των παιδιών, οι δεκάρες , το γραμμόφωνο, η λάμπα πετρελαίου μας παραπέμπουν σε αστική συνοικία της Θεσσαλονίκης(αναφορά στην Έκθεση, στην περιοχή της Τούμπας, αλλά και στην αγορά του Μοδιάνου), πιθανότατα τα χρόνια του Μεσοπολέμου.
Πρόσωπα και χαρακτήρες  
        Η μητέρα υφίσταται τις συνέπειες από τη διάλυση της οικογένειάς της, αγωνίζεται να σταθεί στα πόδια της και να αναθρέψει μόνη το παιδί της. Λόγω των δυσκολιών που συναντά, εμφανίζεται δύσθυμη, απότομη, αντιφατική, σχεδόν υστερική και νευρωτική, γεμάτη από πικρία και αρνητική φόρτιση που εισπράττει το παιδί. Πρόκειται για μια έντονη προσωπικότητα, που εκφράζει με απίστευτη ευκολία τόσο τα μητρικά της αισθήματα και την παιδική της πλευρά, όσο και τις απειλές και τις κατάρες που πληγώνουν ανεπανόρθωτα την παιδική ψυχή και λειτουργούν ως απωθημένο.
         Ο αφηγητής ως παιδί και ως ενήλικας επηρεάζεται από τη συμπεριφορά της μητέρας, αλλά αδυνατεί να εξηγήσει τη σωματική ή λεκτική βία. Ως παιδί, την αγαπά και τη θαυμάζει, αγωνίζεται να της κεντρίσει την προσοχή και την υπακούει. Ως ενήλικας, την καταλαβαίνει , αλλά είναι πολύ πικραμένος , για να συγχωρήσει την υπερβολική αυστηρότητά της και την αρνητική επιρροή της στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του.
        Στο φόντο του διηγήματος βρίσκονται κάποια πρόσωπα (η κυρα-Ρωξάνη, η κυρα-Χρυσή, ο κυρ Πρόδρομος) , που αποτελούν το μικρόκοσμο της αστικής γειτονιάς, χωρίς να παίζουν κάποιο ρόλο στην εξέλιξη της ιστορίας.
Πλάγιος και ευθύς λόγος   
       Οι σκέψεις του ήρωα, που κυριαρχούν στην αφήγηση , παρουσιάζονται σε πλάγιο λόγο, ενώ όταν αναφέρεται στη μητέρα χρησιμοποιεί τον ευθύ, για να αποκαλυφθεί ο χαρακτήρας και το ήθος της. Ακόμα, παρατίθεται ένας ιδιότυπος και φορτισμένος διάλογος ανάμεσα στη μητέρα και στο αδύναμο παιδί, όταν, για να γλιτώσει από τα χέρια και τις απειλές της, της υπόσχεται ότι θα γίνει πραγματικός άντρας.
Γλώσσα –ύφος  
        Η γλώσσα είναι απλή, ρέουσα και φυσική, αντίστοιχη της ρεαλιστικής αφήγησης. Στην πρώτη ενότητα κυριαρχούν οι μεγάλοι παράγραφοι, η παρατακτική σύνδεση των προτάσεων, σα να αφηγείται συνειρμικά τις αναμνήσεις του. Η πρόταξη της απειλής στην αρχή του διηγήματος σε ευθύ λόγο και το λεκτικό παιγνίδι γύρω από αυτή κεντρίζει το ενδιαφέρον του αναγνώστη και δείχνει τον καταλυτικό ρόλο της στο διήγημα.
         Η τραγική υπερβολή με την οποία αντιμετωπίζει τους φόβους του για την αντίδραση της μητέρας του στην αργοπορία του, σα να επρόκειτο για το πιο συγκλονιστικό γεγονός του κόσμου, δημιουργεί μια κωμική εντύπωση, που ενισχύουν οι παρομοιώσεις («σαν το πουλί πήγαινες και σαν πουλί γύριζες», «τρέμοντας σαν κατάδικος που πάει για κατάδικος»), οι εικόνες («γεμάτος έκσταση μπροστά σ’ αυτό το θαύμα»), οι μεταφορές («ποιος ζεβζεβούλης σ’ είχε βάλει»). Με εικόνες δίνεται, επίσης, η αντιφατική και κυκλοθυμική συμπεριφορά της μητέρας , που παρουσιάζουν πότε την εύθυμη και πότε την άσχημη πλευρά της. Στο τέλος του διηγήματος, το ύφος του αφηγητή γίνεται εξομολογητικό, καθώς ο αφηγητής ανοίγει ένα διάλογο με το παρελθόν και τις αναμνήσεις του.

Παρασκευή 12 Οκτωβρίου 2012

Γ. Σκαμπαρδώνης:Μια ζωή σε 40 ερωτήσεις

-Ποια είναι η εικόνα που έχετε για την απόλυτη ευτυχία;   -Μια δημοσιογράφος ρώτησε τον Ντε Γκώλ: «Κύριε πρόεδρε, είστε ευτυχισμένος;». Κι αυτός απάντησε: «Κυρία μου, είστε ηλίθια;».

 -Ποιος είναι ο μεγαλύτερος φόβος σας;
-Να πεθάνω με γελοίο τρόπο. Ενώ θα ήθελα να πεθάνω όρθιος, για την πατρίδα.

 -Ποιο εν ζωή πρόσωπο εκτιμάτε περισσότερο;-
- Άμα το πω δημόσια θα λυθούν τα μάγια. Ξέρετε πως είναι οι άνθρωποι.

- Σε ποιο πράγμα προδώσατε τον εαυτό σας και μετανιώνετε περισσότερο γι’ αυτό;
-Τον προδίδω συνέχεια. Είναι ένας τρόπος διαρκούς αυτο-αναθεώρησης και ανανέωσης. Θα ‘λεγα ότι προδίδεται μόνος του, σώζεται δια της αυτο-προδοσίας.

 -Για ποια προδοσία του εαυτού τους οικτίρετε τους άλλους;
-Για πολλές. Αλλά είναι αποδεκτό. «Νιώθεται». Όπως είπε κι ο Ρισελιέ, «Η προδοσία είναι θέμα ημερομηνίας».

-Ποιο εν ζωή πρόσωπο σιχαίνεστε περισσότερο;
-Δύσκολη απάντηση γιατί δεν είναι λίγοι οι υποψήφιοι και περιέρχομαι σε αμηχανία.

 -Ποιο είναι το αγαπημένο σας απόφθεγμα;
-«Στο κρεβάτι :" γ...ν"  τον άρρωστο».

-Τι νοσταλγείτε περισσότερο;
- Νοσταλγώ την δεκαετία του ‘ 60. Την γλυκιά φτώχεια. Τα γλέντια στις παράγκες με ρετσίνα και Τσιτσάνη. Νοσταλγώ τη μάνα μου. Τα χέρια της. Και τα σκυλιά που έχω χάσει.

 -Ποιο είναι το πιο εξωφρενικό πράγμα που έχετε κάνει;
-Γεγονός: ύστερα από οχτώ βότκες κλείστηκα σε έναν κάδο σκουπιδιών και έλεγα από στήθους όλη την ιστορία του Βυζαντίου – όχι χωρίς λάθη.

 -Ποιο είναι το αγαπημένο σας ταξίδι;
-Θεσσαλονίκη – Ρεντίνα- Ασπροβάλτα- Καβάλα, με πούλμαν.

- Ποια θεωρείτε την πιο υπερεκτιμημένη αρετή;
-Δεν υπάρχει αρετή υπερεκτιμημένη. Ή, είναι αρετή, ή όχι.

 -Ποιο είναι το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό σας;
-Η διαρκής αγωνία για προσωπική σκέψη, κόντρα σε κάθε mainstream. Και το μούσι.

 -Ποιο χαρακτηριστικό προτιμάτε περισσότερο σε κάποιον;
- Την σωματοποιημένη πνευματική ομορφιά. Την πρωτότυπη όραση. Και την γενναιοφροσύνη, την σπατάλη.

 -Τι θεωρείτε πιο σημαντικό στους φίλους σας;
-Την πίστη σε αρχές. Τις μεγάλες ιδέες. Το χιούμορ. Την γενναιότητα. Την συγκατάβαση.

 -Ποια είναι η καλύτερη συμβουλή που σας έχουν δώσει;
-Μην παραπονιέσαι, είμαστε πάνω απ’ το χώμα.

 -Πότε κλάψατε για τελευταία φορά;
-Προ ημερών που ο πιο ωραίος γάτος μου έπαθε νεφρική ανεπάρκεια. Ευτυχώς σώθηκε. Γενικά όσο γερνώ, γίνομαι πιο ευσυγκίνητος.

 -Ποιος είναι ο μεγαλύτερος μύθος για τη διασημότητα;
-Ότι φέρνει δυστυχία. Από μόνη της η δημοσιότητα δεν παράγει τίποτα. Το θέμα είναι πως την διαχειρίζεσαι. Εξάλλου κατά βάθος είμαστε όλοι ανώνυμοι - σβήνουμε. Μόνο το όποιο έργο ταξιδεύει, αυτόνομο, τυφλό. Μοναχικό.

 -Διαλέξτε πέντε λέξεις που περιγράφουν τον εαυτό σας;
- Ιδιόρρυθμος, φιλοπερίεργος, μάταια αυστηρός, αβάσταχτος.

 -Ποιοι είναι οι δύο καλύτεροί σας φίλοι;
-Έχω αρκετούς καλούς φίλους. Αλλά με την απόλυτα πρωτογενή έννοια είναι τα δυο σκυλιά μου, ο Πάκο και η Φαίδρα.

 -Ποια μουσική θα θέλατε να παίξουν στην κηδεία σας;
-Την «Αρζεντίνα» των Χειμερινών Κολυμβητών. Παρότι θα την ακούνε μόνο οι άλλοι.

 -Τι θεωρείτε ως έσχατο βαθμό δυστυχίας;
-Την απώλεια της αξιοπρέπειας. Την ταπείνωση. Την μιζέρια.

- Πού θα θέλατε να ζείτε;
-Είμαι ευτυχισμένος στην Θεσσαλονίκη. Αλλά θα ήθελα να ζήσω πέντε χρόνια στην Κωνσταντινούπολη κι άλλα πέντε στη Φερράρα.

 -Ποια είναι η αγαπημένη σας απασχόληση;
-Το γράψιμο, η ζωγραφική, η κολύμβηση μεγάλων αποστάσεων. Το να καπνίζω και να πίνω αλκοόλ.

 -Σε ποιες περιπτώσεις λέτε ψέματα;
-Όταν η αλήθεια δεν αντέχεται, πράγμα όχι ασυνήθιστο.

 -Τι απεχθάνεστε περισσότερο στην εμφάνισή σας;
-Το ότι έχασα τα μισά μαλλιά μου. Το ότι γερνάω και δεν μπορώ κάπου, έστω, να το σταματήσω.

 -Ποιες λέξεις ή φράσεις χρησιμοποιείτε υπερβολικά;
-Μετρίασα το «μαλάκα» και πολλαπλασίασα το «λαμόγιο».

 -Τι ή ποιον αγαπάτε περισσότερο στη ζωή σας;
-Την Ελλάδα, την Τέχνη, την γυναίκα μου, τους φίλους, τα ζώα, και την θάλασσα.

- Για ποιο πράγμα μετανιώνετε περισσότερο;
-Για τα ιδεολογικά ψεύδη που έθρεψαν την νεότητά μου. Θα έπρεπε, από τότε, να είμαι άτεγκτος, αδιάλλακτος.

 -Πότε και πού υπήρξατε ευτυχισμένος;
-Προτιμώ την δυναμική ισορροπία με συχνές εξάρσεις. Η λέξη «ευτυχία» μου φαίνεται ψευδο-μεσοαστική, ελαφρώς Άρλεκιν.

-Ποιο ταλέντο θα θέλατε να είχατε; '
-Ήθελα να παίζω αριστερό εξτρεμάκι στην Γιουβέντους. Κρυφό απωθημένο.

 -Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σας συγγραφείς;
- Από Έλληνες, αν μιλάμε για πεζογραφία, ο Παπαδιαμάντης, ο Βιζυηνός, ο Ροϊδης, ο Γιάννης Σκαρίμπας, ο Μάριος Χάκκας, ο Νίκος Χουλιαράς, ο Θανάσης Βαλτινός, η Μαργαρίτα Καραπάνου, ο Πάνος Θεοδωρίδης. Από ξένους πλείστοι όσοι. 

-Ποιος είναι ο αγαπημένος σας φανταστικός ήρωας;
-Ένας σύγχρονος Ιππέας που θα μπορούσε με μια σπαθιά να λυτρώσει την Ελλάδα απ’ την κρίση. Και που θα «καθάριζε και τους κακομούτσουνους». 

-Ποιοι είναι οι πραγματικοί ήρωες σας;
-Οι ανώνυμοι που βοηθούνε απ’ το υστέρημά τους, σιωπηλά, τους φτωχούς, που σώζουνε ταλαιπωρημένα ζώα, που υιοθετούν παιδιά. Οι πλούσιοι ευεργέτες που δωρίζουνε στην χώρα. Οι ταλαντούχοι, έντιμοι γιατροί που σώζουνε ζωές.

 -Ποια είναι τα αγαπημένα σας ονόματα;
-Ία, Ελένη, Σμαρώ, Μαρίκα, Νικηφόρος Ουρανός, Ρωμανός ο Μελωδός, Διονύσιος ο εν Ολύμπω, Κωνσταντίνος Οικονόμου ο εξ Οικονόμων, Κωνσταντίνος ο Ζ! ο Πορφυρογέννητος, Κομνηνός, Περδίκας, Παναγιά η Γοργοεπήκοος, η κυρία Γαλιγάλι, ο Σιδηροκάλτσης, ο Γιαννάκης ο Κάτσε-Κάτσε, κ.α.

 -Τι απεχθάνεστε περισσότερο;
-Το να ταπεινώνουν ή να δολοφονούνε αδύναμους και ανυπεράσπιστα ζώα. Κι επίσης, την ιδεοληψία. Τον ιδεοκαταναγκασμό. Ακόμα: το να έρχεται ένας πανεπιστημιακός τσαγκάρης (τα ποιήματά του σαν να μασάς βατράχια) και να σου λέει πώς να γράφεις.

 -Ποια είναι η παρούσα διανοητική σας κατάσταση;
-Νηφάλιος μέθη, πυρένδροση. Χαλαρή εγρήγορση. Ποιητική διαθεσιμότητα. Θάμβος.

 -Αν μπορούσατε να αλλάξετε κάτι στον εαυτό σας, τι θα ήταν αυτό;
-Την ηλικία του, αλλά κρατώντας τις ίδιες εμπειρίες. Γίνεται; 

-Aν μπορούσατε να αλλάξετε κάτι στην οικογένεια σας, τι θα ήταν αυτό;
- Θα ήθελα να έχω εφτά παιδιά, δυο ερωμένες, δυο πεθερές, πέντε θειάδες, ένα άλογο, ένα γαϊδούρι, ένα αρχοντικό, κι ένα μεγάλο μπαχτσέ. Από σκυλιά, πιστεύω τρία θα μ’ έφθαναν.

 -Ποια θεωρείτε τη μεγαλύτερή σας επιτυχία;
-Το ότι έμεινα στην Θεσσαλονίκη. Ακολούθησα τον Μέγα Βασίλειο, που λέει: «Γιατί να ψάχνεις έξω την εύκολη αποδοχή, όταν μέσα σου γίνονται τόσα θαύματα;»

 -Αν μπορούσατε να διαλέξετε πώς να επιστρέψετε στη ζωή, τι θα θέλετε να είστε;
-Θα γύριζα σε άλλο χρόνο. Θα ήθελα να ήμουν ένας ψύλλος στο στήθος του Παπαδιαμάντη. Ένα σκυλί στην αγκαλιά της Μάτσης Χατζηλαζάρου. Πάντως το να ξαναγινόμουνα άνθρωπος δεν με εμπνέει.

      Ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης είναι συγγραφέας. Το τελευταίο του βιβλίο «Περιπολών περί πολλών τυρβάζω» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη. Ενώ αυτή την περίοδο δουλεύει πάνω σε ένα νέο μυθιστόρημα με τίτλο «Υπουργός νύχτας».
lifo.gr