Οικονομία είναι το σύνολο των δραστηριοτήτων, των θεσμών και των μέσων που σχετίζονται με την παραγωγή, την κατανάλωση και γενικότερα με την ικανοποίηση των βιοτικών αναγκών που έχουν οι άνθρωποι. Αν κάτι από τα παραπάνω δεν λειτουργήσει σωστά παραμονεύει ο κίνδυνος της χρεοκοπίας, επέρχεται οικονομική κρίση.
Οικονομική κρίση μπορεί να επέλθει σε όλους τους τομείς της οικονομίας, της οποίας οι δραστηριότητες για την παραγωγή αγαθών μπορούν να διακριθούν σε τρεις τομείς:
-Στον πρωτογενή τομέα στον οποίο ανήκουν τα αγαθά που προέρχονται από τη φύση χωρίς παραπέρα επεξεργασία όπως φρούτα, ξυλεία, βαμβάκι, μεταλλεύματα, αργό πετρέλαιο κ.ά.
-Στο δευτερογενή τομέα στον οποίο ανήκουν τα προϊόντα που παράγονται μετά από επεξεργασία των προϊόντων του πρωτογενούς τομέα, όπως τρόφιμα, ρούχα, εργαλεία κ.ά.
-Στον τριτογενή τομέα ο οποίος δεν ασχολείται με την παραγωγή υλικών αγαθών αλλά με τον τομέα των υπηρεσιών. Περιλαμβάνει, δηλαδή, όλους τους κλάδους που είναι απαραίτητοι, για να διευκολυνθεί η παραγωγή και να φτάσουν τα προϊόντα των δύο άλλων τομέων στον καταναλωτή, όπως τράπεζες, δημόσιες υπηρεσίες, μεταφορές, τηλεπικοινωνίες, εμπόριο.
Αίτια της οικονομικής κρίσης
Μη αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού από τις ελληνικές επιχειρήσεις λόγω της απουσίας μεγάλων παραγωγικών μονάδων στην Ελλάδα και εξαιτίας της κοντόφθαλμης οπτικής των Ελλήνων επιχειρηματιών.
Χρήση παλιών μεθόδων οργάνωσης της παραγωγής και στασιμότητα των τεχνικών μέσων λόγω της απουσίας κεφαλαίων και της απουσίας μακροπρόθεσμου σχεδιασμού.
Μη εκμετάλλευση των φυσικών πλουτοπαραγωγικών πηγών.
΄Ελλειψη προγραμματισμού στη δημόσια διοίκηση και κακώς οργανωμένες υπηρεσίες.
΄Ελλειψη κεφαλαίων για επέκταση της παραγωγής και αποθάρρυνση λόγω της γραφειοκρατίας των επενδυτών
Αύξηση του κόστους παραγωγής των προϊόντων.
΄Ελλειψη έργων υποδομής και απουσία κινήτρων για αποκέντρωση.
Άδικη κατανομή του πλούτου και των οικονομικών υποχρεώσεων των πολιτών (εργασιακός πόλεμος ανάμεσα σε εργοδότες και εργαζομένους).
΄Ελλειψη ανθρωπιστικής παιδείας , επιφανειακή εκπαίδευση και μαζοποιημένη σκέψη στο ελληνικό σχολείο.
Κακή αξιοποίηση του τουρισμού.
Κακή διαχείριση των κοινών από την κυβέρνηση και τα κόμματα.
Οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης
Δεν ικανοποιούνται καθόλου οι βιοτικές ανάγκες των πολιτών, δεν υπάρχει ευημερία.
Παρακμή της παιδείας, της έρευνας και της επιστήμης.
Παρακμή των τεχνών και των γραμμάτων, απουσία ή υπερβολική ψυχαγωγία.
΄Ελλειψη κοινωνικής πρόνοιας και περίθαλψης, με αποτέλεσμα οι πολίτες να νιώθουν ανασφαλείς και απαισιόδοξοι για το μέλλον τους.
Παρατηρούνται κοινωνικές εντάσεις και συγκρούσεις, πολιτική αστάθεια.
Κράτος εξαρτημένο, ανίσχυρο και ανυπόληπτο από τη διεθνή κοινότητα. Τρόποι αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης
Αξιοποίηση των ικανοτήτων του παιδιού σε ένα σχολείο σύγχρονο, που παρέχει ανθρωπιστική παιδεία , ουσιαστική εκπαίδευση και διαμορφώνει ελεύθερους ανθρώπους με διευρυμένους ορίζοντες.
Εξέλιξη των τεχνικών μέσων και χρήση νέων μεθόδων οργάνωσης της παραγωγής.
Εκμετάλλευση των φυσικών πλουτοπαραγωγικών πηγών της χώρας και εύρεση κεφαλαίων για τη βελτίωση της παραγωγής.
Χρήση σωστού προγραμματισμού και μακροπρόθεσμης πολιτικής από την κυβέρνηση και σωστά οργανωμένες δημόσιες υπηρεσίες.
Μείωση του κόστους παραγωγής των προϊόντων και πάταξη της κερδοσκοπίας από μέρους διαφημιστών και επιχειρηματιών.
΄Εργα υποδομής και εκσυγχρονισμός των θεσμών. Δίκαιη κατανομή του πλούτου και πάταξη της φοροδιαφυγής.
Κατάλληλη αξιοποίηση του τουρισμού.
Καλή διαχείριση των οικονομικών του κράτους από μέρους του κράτους και των κομμάτων.
Η παρούσα οικονομική κρίση αποτελεί αναμφισβήτητα μια δομική κρίση του μοντέλου ανάπτυξης των δυτικών κοινωνιών, η οποία εκφράζεται με μεγάλη ένταση στο κέντρο της Αυτοκρατορίας – τις ΗΠΑ. Η συγκέντρωση οικονομικής ισχύος σε συνδυασμό με το κυρίαρχο ενεργειακό μοντέλο δημιούργησε μεγα-κατασκευές: μεγάλες πόλεις, ουρανοξύστες, τεράστια εμπορικά κέντρα. Είναι αυτές οι μεγα-κατασκευές που επηρεάζονται κατ’ αρχήν και κυρίως από την οικονομική κρίση. Είναι αυτές που αποτελούν ευάλωτους στόχους σε εξωτερικές απειλές –όπως π.χ. στην 11η του Σεπτέμβρη–, ενώ κινδυνεύουν άμεσα από τις επιπτώσεις της οικολογικής κρίσης.
Διαπιστώνουμε ότι εν μιά νυκτί κολοσσοί του «δυτικού οικονομικού θαύματος» (πανίσχυρες τράπεζες, ασφαλιστικοί οργανισμοί, χρηματοπιστωτικά ιδρύματα) καταρρέουν σαν τραπουλόχαρτα, οδηγώντας χιλιάδες ανθρώπους στην απόγνωση και στην ανεργία. Χαρακτηριστικότερη όλων η εικόνα του 47χρονου «γιάπη» στην Αγγλία που έπεσε στο κενό από ουρανοξύστη μετά την απώλεια 70 εκατ. € σε μία νύχτα! Και αυτό φαίνεται πως είναι μόνο η αρχή, αφού αναμένεται το πλήγμα να μεταφερθεί στην πραγματική οικονομία, με τεράστιες κοινωνικές συνέπειες.
Μόνο στην Αγγλία υπολογίζεται ότι ο αριθμός των ανέργων που θα προστεθεί μέσα στο 2009 θα αγγίξει τα 2 εκατ. άτομα! Μεγάλες αυτοκινητοβιομηχανίες και πολυεθνικές της Ευρώπης προετοιμάζονται για μαζικές απολύσεις, προδιαγράφοντας κοινωνικές εκρήξεις στις δυτικές κοινωνίες πολύ σύντομα. Η μη ύπαρξη ανάλογων –τηρουμένων των αναλογιών– μεγα-συστημάτων στη χώρα μας αποτελεί το σημαντικότερο παράγοντα αποτροπής εκδήλωσης συμπτωμάτων ανάλογης έντασης.
Η γεωπολιτική μας θέση μεταξύ Δύσης και Ανατολής επιτρέπει την ενίσχυση της πραγματικής μας οικονομίας με την ανάπτυξη των οικονομικών σχέσεων με τα Βαλκάνια, τη Ρωσία και εν γένει την Ανατολή, συμβάλλοντας εν πολλοίς στην αλλαγή προσανατολισμού των οικονομικών σχέσεων και τη σταδιακή απεξάρτησή μας από την καταρρέουσα Δύση.
Παρόλ’ αυτά, η κρίση γίνεται σταδιακά όλο και πιο εμφανής στα μεσαία και στα χαμηλότερα οικονομικά στρώματα της χώρας. Η εμμονή του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης στη νεοφιλελεύθερη οικονομική πολιτική βαθαίνει όλο και πιο πολύ την παρασιτική εξάρτηση της χώρας από τα δυτικά κέντρα οικονομικής ισχύος. Ο περιορισμός του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, σε συνδυασμό με τις ιδιωτικοποιήσεις –ξεπούλημα των επιχειρήσεων δημοσίου συμφέροντος– και τις φορολογικές ελαφρύνσεις των ανώτερων εισοδηματικών στρωμάτων που προωθεί η κυβέρνηση με την κατάθεση του προϋπολογισμού του 2009, τη φέρνει σε πλήρη αναντιστοιχία ακόμα και με τις επιβεβλημένες συνταγές κρατικοποιήσεων που προωθούν οι δυτικές κυβερνήσεις για την αντιμετώπιση της κρίσης.
Σύμφωνα με τις προβλέψεις του ίδιου του Δ.Ν.Τ., ο ρυθμός ανάπτυξης της χώρας θα υποχωρήσει στο 2%, ενώ η επίσημη ανεργία θα ανέβει από το 7,7% στο 8,3%, προσθέτοντας πάνω από 50 χιλ. ανέργους την αμέσως επόμενη περίοδο. Η υψηλότερη ανεργία θα εκδηλωθεί στους τομείς της οικονομίας που είναι άμεσα προσδεμένοι με το δυτικό οικονομικό σύστημα: χρηματο-πιστωτικές τράπεζες, τουρισμός, κατασκευές.
Άμεσα πληγωμένοι θα είναι οι νεο-εισερχόμενοι στην αγορά εργασίας και οι ανειδίκευτοι εργάτες, αφού αυτοί αποτελούν πάντα τα πρώτα θύματα των απολύσεων. Ειδικότερα, στον τομέα των κατασκευών σημαντικό πλήγμα αναμένεται να δεχτούν οι οικονομικοί μετανάστες –που είναι οι μόνοι σχεδόν εργαζόμενοι στον κλάδο της οικοδομής–, γεγονός που αναμένεται να εντείνει τις κοινωνικές συγκρούσεις, οι οποίες και ενδέχεται να λάβουν πολιτιστική ή εθνοτική έκφραση.
Ο τραπεζικός και χρηματοπιστωτικός τομέας αποτελεί την πηγή της κρίσης. Ήδη το Χρηματιστήριο Αθηνών έφτασε σε ιστορικά χαμηλό επίπεδο, αφού ο Γενικός Δείκτης Τιμών έφτασε στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων χρόνων, αγγίζοντας τις 1.700 μονάδες! Θεωρείται αναπόφευκτη η άνοδος του κόστους του χρήματος, που θα επιβαρύνει χιλιάδες δανειολήπτες, οι οποίοι θα κληθούν να πληρώσουν πολύ ακριβά το όνειρό τους για κατοικία, αυτοκίνητα και λοιπά καταναλωτικά αγαθά.
Μέσα σ’ αυτή τη δίνη, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, πιστές στην αποστολή τους για στήριξη των αφεντικών τους, ανήγγειλαν πακέτο 1,3 δισ. ευρώ για τη σωτηρία των τραπεζών! Στο ίδιο μήκος κύματος και η ελληνική κυβέρνηση, με πακέτο 28 δισ. ευρώ, έρχεται να υποστηρίξει τους τραπεζίτες, που όλη την προηγούμενη περίοδο δήλωναν τεράστια κέρδη προερχόμενα από τη ληστρική υπερ-εκμετάλλευση των λαϊκών και μεσαίων στρωμάτων. Πρόκειται για ένα πακέτο που θα το σηκώσουν στις πλάτες τους πάλι αυτοί που ήταν τα θύματα της εκμετάλλευσης, δηλαδή οι Έλληνες φορολογούμενοι –μισθωτοί, συνταξιούχοι– και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Αντί ν’ ακούσουμε μέτρα προστασίας των μικρών δανειοληπτών προκειμένου να μην οδηγηθούν σε συνθήκες γενικευμένης κατάρρευσης, κι ενώ το «ταμείο της φτώχειας» μόλις και μετά βίας φτάνει τα 100 εκατ. ευρώ, χωρίς ακόμα να έχει ενεργοποιηθεί, η κυβέρνηση φέρνει με τη μορφή του κατεπείγοντος το νομοσχέδιο για το πακέτο των τραπεζών επικαλούμενη εθνικό συμφέρον! Αν όντως το τραπεζικό σύστημα είναι ευάλωτο μετά από τόση απομύζηση και τα ασφαλιστικά ταμεία χάσουν 4 δισ. ευρώ από τις μετοχές τους, το μόνο μέτρο που πρέπει να ληφθεί είναι: εθνικοποιήσεις –οι οποίες θα μας στοίχιζαν πολύ λιγότερο– και απονομή ποινικών ευθυνών στους διοικητές και τα εγχώρια golden boys των τραπεζών, του χρηματιστηρίου και των ασφαλιστικών Ταμείων, καθώς και σ’ εκείνους τους πολιτικούς που τους διόρισαν.
Όσο για το εθνικό συμφέρον αυτό θα ήταν η εφαρμογή ενός προγράμματος εγγυημένου εισοδήματος και κάλυψης των βασικών αναγκών –στέγης, τροφής, υγειονομικής περίθαλψης, παιδείας κ.λπ.– για όλους τους πολίτες, με αναδιανομή του πλούτου μέσω της ριζικής αλλαγής του φορολογικού συστήματος. Αλήθεια, γιατί όλα αυτά τα χρόνια δεν υπήρχε καμία φορολογική επιβάρυνση στην ανεξέλεγκτη μεταφορά αμύθητων ποσών στα διεθνή χρηματιστήρια, και στον προκλητικό πλουτισμό που αυτές δημιουργούσαν;
Είναι ανάγκη επίσης να ανοίξει η συζήτηση για ένα νέο μοντέλο αποταμίευσης –και αντιστροφής του καταναλωτικού προτύπου–, με ανάδειξη παραδειγμάτων τοπικών ταμείων αλληλεγγύης, ηθικών τραπεζών, εναλλακτικών πιστωτικών ιδρυμάτων που υπόκεινται στον κοινωνικό έλεγχο. Ζητούμε μορφές πιστώσεων, δηλαδή, που να στηρίζουν οργανικά την τοπική ανάπτυξη και να παρέχουν την τεχνογνωσία και την οικονομική στήριξη παραγωγικών πρωτοβουλιών σε τοπική κλίμακα, και όχι τα προκλητικά υπερκέρδη των τραπεζιτών. Στον τομέα του τουρισμού, η μείωση των τουριστών από την Ευρώπη και την Αμερική, ενώ βαίνει μειούμενη τα τελευταία χρόνια, αναμένεται να οδηγηθεί σε πλήρη καθίζηση λόγω της μείωσης των εισοδημάτων των μεσοστρωμάτων στις χώρες αυτές. Σημαντικό αντιστάθμισμα αποτελεί η αύξηση των τουριστών από χώρες των Βαλκανίων και της Ρωσίας.
2. Το τέλος του παρασιτισμού;
Η εκδήλωση της κρίσης στον τομέα του τουρισμού μάς οδηγεί αναπόφευκτα στο τέλος της τουριστικής μονοκαλλιέργειας, που αποτέλεσε το μοναδικό όραμα ανάπτυξης της εγχώριας ελίτ για τη χώρα. Σήμερα απαιτείται άμεσα υπέρβαση του μοντέλου του μαζικού τουρισμού, που κατέστρεψε το οικολογικό και πολιτιστικό απόθεμα της χώρας μόλις σε 20 χρόνια, οδηγώντας σε μια οργιώδη κατανάλωση εισαγόμενων ως επί το πλείστον προϊόντων. Είναι προφανής η ανάγκη επιστροφής σ’ ένα μοντέλο τουρισμού που να βασίζεται περισσότερο στην περιήγηση και στην επίσκεψη, με σκοπό την ουσιαστική αλληλεπίδραση του επισκέπτη με το φυσικό και πολιτιστικό τοπίο του κάθε τόπου.
Ανάλογες απολύσεις προβλέπονται και στον τομέα των κατασκευών λόγω της μειωμένης ζήτησης τόσο από την εγχώρια όσο και από τη δυτική αγορά ακινήτων και γης, γεγονός που συνδέεται άμεσα με την άνοδο των επιτοκίων των στεγαστικών δανείων. Η μείωση των υψηλών τιμών των ακινήτων με δημιουργία πλαφόν απαιτεί πολιτική παρέμβαση στον τομέα της κτηματαγοράς και των ακινήτων. Όμως, κάτι τέτοιο συνδέεται άμεσα με το υδροκέφαλο μοντέλο αστικής ανάπτυξης, που εκτίναξε τις τιμές της γης και των ακινήτων στο λεκανοπέδιο κυρίως της Αττικής λόγω της αυξημένης ζήτησης. Είναι προφανές πως, πέραν των επιπτώσεων της τρέχουσας οικονομικής κρίσης, που συνδέεται άμεσα με τη διαπλοκή των στεγαστικών προγραμμάτων με το χρηματοπιστωτικό σύστημα, η αναγκαία μείωση της τιμής των ακινήτων στη χώρα μας θα έπρεπε να συνδεθεί μ’ ένα γενναίο πρόγραμμα αποκέντρωσης της Αθήνας, αλλά και με επαναπροσδιορισμό του μοντέλου της αγοράς ακινήτων στην κατεύθυνση συνεταιριστικών προγραμμάτων λαϊκής κατοικίας.
Ο περιορισμός της κατανάλωσης, που θα προκύψει αναπόφευκτα κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, θα πρέπει να αποτελέσει βασική πρόκληση για το πέρασμα σ’ ένα πιο εξισωτικό και λιγότερο ενεργειοβόρο μοντέλο ανάπτυξης, που θα δίνει έμφαση στην τοπική παραγωγή και κατανάλωση, στην κατεύθυνση της απο-παγκοσμιοποίησης. Το μοντέλο αυτό είναι το μόνο που μπορεί να αμβλύνει τις κοινωνικές επιπτώσεις της δομικής κρίσης που διερχόμαστε αλλά και τους γεωπολιτικούς κλυδωνισμούς που υφίσταται ο ενδιάμεσος χώρος που βρισκόμαστε, όταν το παγκόσμιο οικονομικό κέντρο μετατίθεται στην Ανατολή για πρώτη φορά μετά από 800 περίπου χρόνια κυριαρχίας της Δύσης.
Νίκος Ντάσιος
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου