Η Κοπεγχάγη, είναι θέμα επιβίωσης!

        Είναι, λένε πολιτικοί και επιστήμονες, η σημαντικότερη σύνοδος κορυφής για το κλίμα αυτή που πραγματοποιείται στην Κοπεγχάγη. Για αυτό και θα περίμενε κανείς ένα ουσιαστικό, «χειροπιαστό» αποτέλεσμα: να συμφωνήσουν στο ελάχιστο και να μην αναλωθούν για μια ακόμη φορά σε ατέρμονες διαβουλεύσεις. Έγιναν άλλωστε τόσες προπαρασκευαστικές διασκέψεις σε Ασία, Ευρώπη, Ηνωμένες Πολιτείες ώστε φτάνοντας στην κρίσιμη σύνοδο να υιοθετηθούν κοινά μέτρα για τη μείωση της εκπομπής ρύπων, που θα περιορίσουν την αύξηση της θερμοκρασίας σε όσο το δυνατόν χαμηλότερα επίπεδα κάτω από τους 2 βαθμούς C.
        Διαφορετικά, οι κλιματικές αλλαγές θα μας οδηγήσουν πολύ σύντομα σε μια παγκόσμια κρίση. Το περιγράφουν με μαθηματική ακρίβεια οι επιστήμονες. Και η κρίση αυτή θα έχει συνέπειες όχι μόνο στους φτωχούς και αδύνατους, την κοινωνία των δύο τρίτων, αλλά και στους έχοντες και κατέχοντες, σε υποανάπτυκτες, αναπτυσσόμενες και ανεπτυγμένες χώρες.

      Κι όμως όλα δείχνουν ότι το διπλωματικό παζάρι θα συνεχιστεί και μετά την Κοπεγχάγη ωσάν να επρόκειτο για οποιοδήποτε άλλο θέμα κατανομής πόρων και σφαιρών επιρροής ανάμεσα στους ισχυρούς. Ή της λήψης μέτρων για ν΄ αντιμετωπίσουν τη χρηματοπιστωτική κρίση. Κοντολογίς, οι ηγέτες μας δείχνουν να μην καταλαβαίνουν…
       Δείχνουν να μην αντιλαμβάνονται ότι αυτές οι απλές, κοινότυπες και οφθαλμοφανείς πλέον διαπιστώσεις δεν μπορούν να κρυφτούν πίσω από τα διαφορετικά ποσοστά μείωσης των ρύπων και τους στόχους που βάζει ο καθένας. «20-20-20», δηλαδή 20% μείωση των ρύπων, 20% αύξηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, 20% μείωση της κατανάλωσης σε σχέση με το 1990 προτείνει η ΕΕ, τα μέλη της οποίας, όμως, ερίζουν πώς θα κατανεμηθεί η βοήθεια προς τις αναπτυσσόμενες χώρες για να μειώσουν και αυτές τις εκπομπές ρύπων. Δεν συμφωνούν μ΄αυτά οι Ηνωμένες Πολιτείες του Ομπάμα και ζητούν να ξεκινήσει η κουβέντα από μηδενική βάση. Επικαλούνται δε το τεράστιο οικονομικό κόστος, την πολιτική Μπους και την ολιγωρία της Γερουσίας να ψηφίσει το σχετικό νόμο, εμμέσως δηλαδή προτάσσουν για μία ακόμη φορά τον πραγματισμό και τα οικονομικά συμφέροντα των βιομηχανιών τους.

    Για να προκαλέσουν έτσι την οργή του Σουηδού προεδρεύοντος υπουργού Εξωτερικών που δήλωσε ότι «θα ντρεπόμουν αν ήμουν Αμερικανός». Και μόνον μετά από πιέσεις ο αμερικανός πρόεδρος εδέησε να δεσμευτεί για μείωση κατά 17% έως το 2020, αλλά προσέξτε σε σχέση με το 2005. Που σημαίνει μόλις 3,5% σε σχέση με το 1990. Όσο για την Κίνα, την πρωταθλήτρια εκπομπής ρύπων, αφού ξεπέρασε και τις Ηνωμένες Πολιτείες το 2006, αυτή τραβά τον ανηφορικό δρόμο της ανάπτυξης, υποσχόμενη ότι θα μειώσει τις εκπομπές της κατά 40-45% ανά μονάδα ΑΕΠ έως το 2020.
      Ποσοστά επί ποσοστών που ελάχιστοι μπορούν ν΄ αντιληφθούν τι σημαίνουν πρακτικά. Ας μας πουν, λοιπόν, αφού δεν μπορούν να δεσμευτούν σε μια γενική συμφωνία, τουλάχιστον τι μπορούν να κάνουν από κοινού. Όχι άλλες επίσημες δηλώσεις για περαιτέρω διαπραγματεύσεις και καλές διαθέσεις. Αν η Κοπεγχάγη οδηγείται σε ναυάγιο, αν έως τώρα καμία σύνοδος για το κλίμα δεν κατέληξε σε ομόφωνη συμφωνία, κυρίως λόγω της στάση του υπερατλαντικού φίλου, τίποτε δεν εγγυάται ότι σ΄ ένα χρόνο θα «τα βρούν». Καιρός να αυτοδεσμευτούν όσοι βλέπουν «το κακό να πλησιάζει » και να τρίξουν λίγο τα δόντια στους μονίμως διαφωνούντες για μια χούφτα βαθμούς.

 Παύλος Νεράντζης -www.protagon.gr/ 05-12-2009

                 Η εκδίκηση της Γαίας, Τζέϊμς Λάβλοκ (Λιβάνης)

        Αν υπάρχει ένα βιβλίο το οποίο να αρκεί για να καταλάβει και ο πιο ανυποψίαστος πόσο κοντά στην καταστροφή βρίσκεται το ανθρώπινο είδος – και όχι ο πλανήτης – αυτό είναι «Η εκδίκηση της Γαίας». Ο Τζέϊμς Λάβλοκ είναι ο κορυφαίος Βρετανός γεωλόγος που εμπνεύστηκε τη θεωρία της Γαίας και στήριξε πάνω της το έργο της ζωής του. Η Γη είναι ένας ζωντανός οργανισμός, ο οποίος λειτουργεί όπως όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί: προσπαθεί να επιβιώσει. Κι όταν δέχεται επιθέσεις «εχθρικών» στοιχείων, αμύνεται αναλόγως.
    Δυστυχώς για τον πολιτισμό μας, η ιδανική κατάσταση για τη Γή είναι η Εποχή των Πάγων. Κι όπως αποδεικνύουν τα στοιχεία του Λάβλοκ, ο πλανήτης είχε ξαναρχίσει να παγώνει την περίοδο του 13ου-17ου αιώνα, όμως η Βιομηχανική Επανάσταση όχι απλώς αντέστρεψε την τάση, αλλά οδήγησε στο ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα. Αυτή τη στιγμή η Γή έχει υψηλό πυρετό κι αυτός που φταίει είναι το ανθρώπινο είδος. Το οποίο, χάρη στη Βιομηχανική Επανάσταση, κατάφερε και κατακυρίευσε τη Γή.
     Επί δισεκατομμύρια χρόνια οι άνθρωποι δεν είχαν ποτέ ξεπεράσει το ένα δισεκατομμύριο – και τόσοι ήμασταν το 1932. Επτά δεκαετίες αργότερα είμαστε έξη φορές περισσότεροι και σε δέκα χρόνια θα έχουμε φτάσει τα εννιά δις – μη αναστρέψιμο, εκτός κι αν έρθει το τέλος του κόσμου. Δεν έχει καμία σημασία αν οι περισσότεροι είναι Κινέζοι και Ινδοί κι αν στην Ελλάδα έχουμε υπογεννητικότητα. Η Γαία δεν κάνει διακρίσεις. Ο πλανήτης προσπαθεί να διατηρήσει την ισορροπία του και δεν δίνει δεκάρα για την επιβίωση του ανθρώπινου είδους.

         Το πρόβλημα είναι ότι ούτε το ανθρώπινο είδος δίνει δεκάρα για την επιβίωσή του. Δεν είναι μυστικό το τι συμβαίνει στα είδη τα οποία πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα επειδή έχουν άφθονη τροφή και δεν αντιμετωπίζουν φυσικούς εχθρούς. Στο τέλος τρώγονται μεταξύ τους. Ο Λάβλοκ αποδεικνύει ότι δεν υπάρχει καμία «νέα τεχνολογία» που να μπορεί να καλύψει τις σημερινές ανάγκες εννιά δισεκατομμυρίων ανθρώπων για τροφή και ενέργεια.  
     Ακόμα κι αν καταφύγουμε στις λύσεις της πυρηνικής ενέργειας και της συνθετικής τροφής, καμία υποδομή τέτοιας κλίμακας δεν μπορεί να δημιουργηθεί και να λειτουργήσει χωρίς φτηνό πετρέλαιο – το οποίο τελειώνει όπου να’ ναι.
       Εν τω μεταξύ, η συντριπτική πλειοψηφία των επτά δισεκατομμυρίων πιστεύει ακράδαντα ότι ο πλανήτης κινδυνεύει κι ότι οι άνθρωποι μπορούν να τον σώσουν. Τελειώνεις την «Εκδίκηση της Γαίας» και η αλήθεια σε χτυπάει σαν ξαφνικό χαστούκι. Δεν είναι η Γή που κινδυνεύει. Η Γή μπορεί να φροντίσει μια χαρά τον εαυτό της, αυτό κάνει εδώ και δισεκατομμύρια χρόνια. Εμείς κινδυνεύουμε. Τα δισεκατομμύρια ανθρωπάκια που νομίζουμε ότι ξεχωρίζουμε από τα άλλα είδη επειδή έχουμε μυαλό, ενώ είμαστε το μοναδικό είδος το οποίο καταστρέφει συστηματικά τις προϋποθέσεις της επιβίωσής του.
Γκέλη Βούρβουλη -www.protagon.gr/ 6-12-2009

Πριν από το τέλος του πετρελαίου

        Ενα δευτερόλεπτο. Ισως κάτι λιγότερο, όσο διαρκεί το χτύπημα του αντίχειρα με τον παράμεσο. Οσο ένας χτύπος καρδιάς. Αυτά τα γεγονότα αντιστοιχούν στην ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού σε σχέση με την ηλικία του πλανήτη. Η γη είναι μερικών δισεκατομμυρίων ετών, ο ανθρώπινος πολιτισμός μετριέται με χιλιάδες χρόνια. Αν τραβήξεις μία γραμμή με την ηλικία της γης, θα χρειάζεσαι μικροσκόπιο για να διακρίνεις τη δική μας παρουσία. Οι δεινόσαυροι έζησαν πολλά περισσότερα χρόνια από όσα εμείς βαδίζουμε σε δύο πόδια. Και η γη γνώρισε πολύ σημαντικότερα γεγονότα από το φαινόμενο του θερμοκηπίου, το λιώσιμο των πάγων και τη λειτουργία της χωματερής στα Λιόσια.
      Δυστυχώς δεν έχουμε την απαραίτητη απόσταση από τον πλανήτη, τα γεγονότα και τον χρόνο για να δούμε τα πράγματα στις αληθινές τους διαστάσεις. Ούτως ή άλλως η ματιά μας θα ήταν εγωιστική. Αν απειλείται κάτι από την άνοδο της στάθμης των θαλασσών είναι, πρωτίστως, ο ανθρώπινος πολιτισμός. Αν η γη είχε ώμους θα τους σήκωνε αδιάφορα για τη δική μας τύχη. Αλλωστε, όπως αποδεικνύουν οι τελευταίοι αιώνες, η παρουσία μας δεν είναι βέβαιο ότι συνάδει με την οικονομία και το συμφέρον της φύσης. Τι θέλω να πω; Πολλά, κινδυνεύοντας να κάνω ακόμα ένα βήμα πέρα από την κόκκινη γραμμή της γελοιοποίησης ενός ερασιτέχνη που προσπαθεί να φιλοσοφήσει.

    Κρατώ το σημαντικότερο. Είναι απολύτως βέβαιο ότι αυτή η διάσκεψη που πραγματοποιείται στην Κοπεγχάγη θα αντιμετωπίζεται από τις μελλοντικές γενιές ως μία αναχρονιστική και τεχνολογικά πρωτόγονη προσέγγιση του προβλήματος. Και απίστευτα υποκριτική. Διότι η ουσία του θέματος δεν βρίσκεται στη συμπεριφορά της αμερικανικής ή της κινέζικης βιομηχανίας-αυτή είναι μία συγκυριακή αντιμετώπιση. Εκείνο που καλείται να αποφασίσει η ανθρωπότητα-και δεν το τολμά-είναι η απεξάρτηση από το πετρέλαιο πολύ πριν την εξάντληση των αποθεμάτων.
        Πότε θα συμβεί αυτό; Εξαρτάται ποιες μελέτες διαβάζετε. Οι περισσότεροι, πάντως, συμφωνούν ότι έχουμε περάσει από το oil peak, δηλαδή το σημείο κορύφωσης στην εξόρυξη πετρελαίου. (Θεωρητικά αυτό έγινε στις 25 Νοεμβρίου 2005) Αν δεν έχει συμβεί ήδη, τότε η στιγμή θα έρθει γύρω στο 2020. Με αυτό το μοντέλο, οι πόροι σε πετρέλαιο θα αρχίσουν να φθίνουν και το 2200 η ανθρωπότητα θα παράγει τόσο πετρέλαιο όσο και το 1850.
       Η ανακάλυψη νέων κοιτασμάτων ίσως καθυστερήσει κάπως το μοιραίο. Θα τρυπήσουμε στους πόλους, θα βουτήξουμε στο Αιγαίο, θα καταναλώσουμε και την τελευταία σταγόνα πετρελαίου όπως ο αλκοολικός γλύφει το ποτήρι αφού αδειάσει το μπουκάλι. Λογικά δεν θα χρειαστεί. Ο ανθρώπινος πολιτισμός μέχρι τότε θα αξιοποιεί τις εναλλακτικές τεχνολογίες-κυρίως το υδρογόνο-και θα έχει απεξαρτηθεί από το πετρέλαιο. Γιατί, όμως, καθυστερεί να κινηθεί προς αυτήν την κατεύθυνση; Απλό είναι. Επειδή πετρελαϊκά και τραπεζικά συμφέροντα διαπλέκονται με τέτοιο τρόπο που καταφέρνουν να καθυστερήσουν την ανάπτυξη εναλλακτικών μοντέλων. Επειδή πολύ συχνά, τραπεζίτες, πετρελαιάδες και κυβερνήτες συναντώνται στο ίδιο πρόσωπο, στο ίδιο σχήμα εξουσίας. Η Κοπεγχάγη μπορεί να σας φανεί ανιερή ως διάσκεψη. Αν, όμως, κάποιος αρχίσει να μιλάει για υδρογόνο, να τον πάρετε στα σοβαρά.
 Κώστας  Γιαννακίδης-www.protagon.gr/9-12-2009

                               Οι κίνδυνοι από τον αγωγό

       Και τι  δεν έχουμε ακούσει κατά καιρούς τα τελευταία δέκα χρόνια για τον αγωγό αυτόν, τη σημασία του στη παγκόσμια σκακιέρα του πετρελαίου και το γεωστρατηγικό ρόλο που θα αποκτήσει η χώρα μας (το μόνιμο όνειρό μας, τρομάρα μας).χάρις σ’αυτόν.
    Όμως αγωγό δεν βλέπουμε. Καθυστερήσεις και παλινωδίες με τελευταίο επεισόδιο την ανακοίνωση του Βούλγαρου πρωθυπουργού ότι η χώρα του αποσύρεται από το έργο για να διαψευστεί στη συνέχεια από τους υπουργούς του, και να διορθώσει στη συνέχεια ότι η Βουλγαρία περιμένει τη μελέτη για τις επιπτώσεις του αγωγού στο περιβάλλον και μετά θα αποφασίσει. Πίσω από όλα αυτά βέβαια παίζεται σκληρό πόκερ με τις ΗΠΑ και τη Τουρκία να πιέζουν για τη ματαίωση του έργου και τη Ρωσία να πιέζει για την υλοποίησή του. Σ’όλα αυτά η Ελλάδα τι κάνει; Προχωράει κανονικά στις απαραίτητες προετοιμασίες. Πολύ πρόσφατα (1/6/2010) το υπουργικό συμβούλιο ενέκρινε σχέδιο νόμου που προβλέπει τα της διαδρομής και εγκατάστασης του αγωγού (περιορισμούς κυριότητας, απαλλοτριώσεις, αποζημιώσεις κλπ.).

     Ωραία όλα αυτά αλλά για τυχόν επιπτώσεις ενός τέτοιυ αγωγού στο περιβάλλον, και ειδικώτερα στο θαλάσσιο περιβάλλον, δεν έχει ακουστεί τίποτε. Κι’ όμως το θέμα είναι πολύ σοβαρό. Η ύπαρξη τερματικών σταθμών φόρτωσης πετρελαίου στην Αλεξανδρούπολη θα έχει τις εξής αρνητικές επιπτώσεις στη γύρω θαλάσσια περιοχή.
    Αυξημένος κίνδυνος διαροής κατά τη διαδικασία φόρτωσης. Οσα μέτρα και να παρθούν δεν μπορεί να αποκλειστεί τέτοιο ενδεχόμενο. Οι επιπτώσεις μεγάλες ειδικά γιατί τα βάθη στον κόλπο της Αλεξανδρούπολης είναι μικρά και τα ρεύματα πολύ ασθενή. Η περιοχή της Αλεξανδρούπολης πλήτεται το χειμώνα από πολύ ισχυρούς νοτιάδες. Προσωπικά βρέθηκα σε μία τέτοια περίπτωση όπου οι άνεμοι είχαν φτάσει τα 9 Μπωφόρ και τα κύματα καβαλούσαν την παραλιακή λεωφόρο και έσκαγαν στις απέναντι πολυκατοικίες. Σε μιά τέτοια περίπτωση αυξάνει πολύ σημαντικά ο κίνδυνος ατυχήματος στην περιοχή φόρτωσης.

   Αυξημένος κίνδυνος από διαρροές πετρελαίου στην ευρύτερη περιοχή του Βορείου Αιγαίου κατά την προσέλευση των πλοίων γιά φόρτωση. Πράγματι τα πετρελαιοφόρα όταν ταξιδεύουν προς την περιοχή φόρτωσης, γεμίζουν τις δεξαμενές τους με θαλάσσιο νερό (ballast waters) προκειμένου να έχουν ευστάθεια στο ταξίδεμά τους. Πλησιάζοντας την περιοχή φόρτωσης και εάν δεν υπάρχει εκεί ειδικός σταθμός υποδοχής αυτών των νερών (που συνήθως δεν υπάρχει) τι κάνουν; Πολύ απλά αδειάζουν τις δεξαμενές τους στη θάλασσα!!!. Τα νερά αυτά περιέχουν υπολείματα πετρελαίου από την προηγούμενη φόρτωση. Περιέχουν επίσης και μικρο- οργανισμούς από την περιοχή όπου γέμισαν τις δεξαμενές με νερό (π.χ. Ατλαντικό, Ινδικό κλπ.). Ετσι γίνονται δύο κακά ταυτόχρονα. Ρυπαίνεται με πετρελαιοδή η περιοχή και προστίθενται νέα είδη οργανισμών (allien species) τα οποία μή έχοντας τους φυσικούς εχθρούς που είχαν στο χώρο προέλευσής τους πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα οπότε εμφανίζονται φαινόμενα καταστροφής του οικοσυστήματος.

       Η Αλεξανδρούπολη είναι ένας από τους ποιό σημαντικούς ψαρότοπους στην Ελλάδα. Εκτός από μεγάλη ποικιλία ψαριών έχει και πάρα πολλές γαρίδες. Οι γαρίδες γεννούν και πολλαπλασιάζονται σε θαλάσσιες περιοχές κοντά σε εκβολές ποταμών (Έβρος στην περίπτωση της Αλεξανδρούπολης). Από την ιχθυόσκαλα της Αλεξανδρούπολης μεγάλες ποσότητες αλιευμάτων φορτώνονται σε φορτηγά-ψυγεία και φεύγουν κατευθείαν για χώρες της δυτικής Ευρώπης όπως Γερμανία, Ολλανδία κλπ. Ολα αυτά με την εγκατάσταση του αγωγού θα ανατραπούν. Τα ψάρια θα εξαφανιστούν ή θα μειωθούν δραματικά, οι ανεμότρατες και τα πληρώματά τους θα μείνουν χωρίς δουλειά.
    Θα μου πείτε γιατί μέχρι τώρα δεν έχουν ακουστεί διαμαρτυρίες από τους κατοίκους; Η απάντηση είναι κλασική. Με την ανεργία στον νομό Εβρου να αγγίζει το 25%, οι κάτοικοι βλέπουν στον αγωγό ελπίδα εργασίας χωρίς να συνυπολογίζουν βέβαια τη γενικώτερη ζημιά που θα προκληθεί. Επίσης όπως είπαμε και στην αρχή, μέχρι στιγμής το έργο μοιάζει πιό πολύ με έργο φάντασμα. Οταν σοβαρευτούν τα πράγματα, είναι δεδομένο ότι θα υπάρξουν αντιδράσεις. 
    Χωρίς να θέλουμε να καταστροφολογίσουμε, μήπως ήρθε η ώρα πριν προχωρήσουμε να γίνει μιά πολύ σοβαρή μελέτη και συζήτηση για τις επιπτώσεις του αγωγού στο θαλάσσιο περιβάλλον της Αλεξανδρούπολης και του ευρύτερου Θρακικού πελάγους; Νομίζω ναι.

 Αλέκος  Λασκαράτος -www.protagon.gr /5-07-2010