Αρχαία Ελληνικά Θεωρητικής κατεύθυνσης (26-05-2010)

ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΄ ΤΑΞΗΣ
ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΤΕΤΑΡΤΗ 26 ΜΑ Ï ΟΥ 2010
ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ :
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ
ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ∆ΩΝ : ΤΕΣΣΕΡΙΣ (4)

Διδαγμένο κείμενο
Ἀριστοτέλους Ἠθικά Νικομάχεια Β 6, 12-16
Ἡ δ ’ ἀρετὴ περὶ πάθη καὶ πράξεις ἐστίν , ἐν οἷς ἡ μὲν ὑπερβολὴ ἁμαρτάνεται καὶ ψέγεται καὶ ἡ ἔλλειψις , τὸ δὲ μέσον ἐπαινεῖται καὶ κατορθοῦται · ταῦτα δ ’ ἄμφω τῆς
ἀρετῆς . Μεσότης τις ἄρα ἐστὶν ἡ ἀρετή , στοχαστική γε οὖσα τοῦ μέσου .
Ἔτι τὸ μὲν ἁμαρτάνειν πολλαχῶς ἔστιν (τὸ γὰρ κακὸν τοῦ ἀπείρου , ὡς οἱ Πυθαγόρειοι εἴκαζον, τὸ δ ’ ἀγαθὸν τοῦ πεπερασμένου ), τὸ δὲ κατορθοῦν μοναχῶς (διὸ καὶ τὸ μὲν ῥᾴδιον τὸ δὲ χαλεπὸν , ῥᾴδιον μὲν τὸ ἀποτυχεῖν τοῦ σκοποῦ , χαλεπὸν δὲ τὸ ἐπιτυχεῖν )· καὶ διὰ ταῦτ ’ οὖν τῆς μὲν κακίας ἡ ὑπερβολὴ καὶ ἡ ἔλλειψις , τῆς δ ’ ἀρετῆς ἡ μεσότης · ἐσθλοὶ μὲν γὰρ ἁπλῶς , παντοδαπῶς δὲ κακοί .
Ἔστιν ἄρα ἡ ἀρετὴ ἕξις προαιρετική , ἐν μεσότητι οὖσα τῇ πρὸς ἡμᾶς , ὡρισμένῃ λόγῳ καὶ ᾧ ἂν ὁ φρόνιμος ὁρίσειεν . Μεσότης δὲ δύο κακιῶν , τῆς μὲν καθ ’ ὑπερβολὴν τῆς δὲ κατ ’
ἔλλειψιν · καὶ ἔτι τῷ τὰς μὲν ἐλλείπειν τὰς δ ’ ὑπερβάλλειν τοῦ δέοντος ἔν τε τοῖς πάθεσι καὶ ἐν ταῖς πράξεσι , τὴν δ ’ ἀρετὴν τὸ μέσον καὶ εὑρίσκειν καὶ αἱρεῖσθαι .

Α 1. Από το κείμενο που σας δίνεται να γράψετε στο
τετράδιό σας τη μετάφραση του αποσπάσματος : «Ἡ δ ’
ἀρετὴ ... παντοδαπῶς δὲ κακοὶ .»
Μονάδες 10

Β 1. Να εξηγήσετε πώς ο Αριστοτέλης, αξιοποιώντας την
άποψη των Πυθαγορείων και τον άγνωστης προέλευσης
στίχο , που βρίσκονται στο κείμενο που σας δίνεται , καταλήγει στο συμπέρασμα «καὶ διὰ ταῦτ ’ οὖν  τῆς μὲν κακίας ἡ ὑπερβολὴ καὶ ἡ ἔλλειψις , τῆς δ ’ ἀρετῆς ἡ μεσότης ·».
Μονάδες 15

Β 2. Να προσδιορίσετε και να σχολιάσετε νοηματικά τα χαρακτηριστικά της αρετής , όπως προκύπτουν από το απόσπασμα του κειμένου «Ἔστιν ἄρα ... ὁ φρόνιμος ὁρίσειεν ».
Μονάδες 15

Β 3. Ποιες απόψεις εξέφρασε ο Αριστοτέλης για την πόλη της Αθήνας και τους Αθηναίους , σύμφωνα με την παράδοση , λίγο πριν εγκαταλείψει την Αθήνα ;
Μονάδες 10

Β 4. Να βρείτε στο κείμενο που σας δίνεται μία ομόρριζη λέξη για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:
σχέση , ανόρθωση , καθαίρεση , απάθεια , υπόλοιπο , διαβλητός , εικαστικός , ουσία , πρακτική , ραστώνη .
Μονάδες 10

 Αδίδακτο κείμενο
Ξενοφῶντος Ἀπομνημονεύματα Βιβλίο ∆, κεφ . VIII, § 8-9
Εἰ δὲ βιώσομαι πλείω χρόνον , ἴσως ἀναγκαῖον ἔσται τὰ
τοῦ γήρως ἐπιτελεῖσθαι καὶ ὁρᾶν τε καὶ ἀκούειν ἧττον καὶ
διανοεῖσθαι χεῖρον καὶ δυσμαθέστερον ἀποβαίνειν καὶ
ἐπιλησμονέστερον , καὶ ὧν πρότερον βελτίων ἦν , τούτων
χείρω γίγνεσθαι · ἀλλὰ μὴν ταῦτά γε μὴ αἰσθανομένῳ μὲν
ἀβίωτος ἂν εἴη ὁ βίος , αἰσθανόμενον δὲ πῶς οὐκ ἀνάγκη
χεῖρόν τε καὶ ἀηδέστερον ζῆν ; Ἀλλὰ μὴν εἴ γε ἀδίκως ἀποθανοῦμαι , τοῖς μὲν ἀδίκως ἐμὲ ἀποκτείνασιν αἰσχρὸν ἂν
εἴη τοῦτο · εἰ γὰρ τὸ ἀδικεῖν αἰσχρόν ἐστι , πῶς οὐκ αἰσχρὸν καὶ τὸ ἀδίκως ὁτιοῦν ποιεῖν ;
-----------
τὰ τοῦ γήρως ἐπιτελοῦμαι = υφίσταμαι τα βάρη του γήρατος


Γ 1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του κειμένου .
Μονάδες 20

Γ 2. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου :

πλείω : τη δοτική του πληθυντικού του
αρσενικού γένους στον θετικό βαθμό .

γήρως : τη δοτική του ενικού .

δυσμαθέστερον : την αιτιατική του ενικού του θηλυκού γένους στον θετικό βαθμό .

ταῦτα : την αιτιατική του πληθυντικού στο
αρσενικό γένος .

ἐμὲ : τη γενική πληθυντικού δευτέρου
προσώπου .

ὁρᾶν : : το τρίτο ενικό πρόσωπο παρατατικού
στην ίδια φωνή .

ἀποβαίνειν : το δεύτερο ενικό πρόσωπο προστακτικής αορίστου δευτέρου στην ίδια φωνή .

γίγνεσθαι : το πρώτο πληθυντικό πρόσωπο ευκτικής αορίστου δευτέρου .

αἰσθανόμενον : το τρίτο πληθυντικό πρόσωπο οριστικής παρακειμένου
στην ίδια φωνή .

ἀδικεῖν : το απαρέμφατο αορίστου στην ίδια φωνή .
Μονάδες 10

Γ 3 α . Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των παρακάτω
λέξεων :
ἐπιτελεῖσθαι , πρότερον , τούτων , ἀβίωτος , ἐμὲ , ὁτιοῦν .
(Μονάδες 6)

Γ 3 β . «ἀλλὰ μὴν ταῦτά γε μὴ αἰσθανομένῳ μὲν ἀβίωτος ἂν
εἴη ὁ βίος »: να αναγνωρίσετε τον λανθάνοντα τον υποθετικό λόγο και να τον αναλύσετε .
(Μονάδες 4)

 Μονάδες 10

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟΥΣ
1. Στο τετράδιο να γράψετε μόνον τα προκαταρκτικά
(ημερομηνία , εξεταζόμενο μάθημα , κατεύθυνση ). Να μην
αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο .
2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των
φωτοαντιγράφων αμέσως μόλις σας παραδοθούν . ∆εν
επιτρέπεται να γράψετε καμιά άλλη σημείωση . Κατά την
αποχώρησή σας να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και
τα φωτοαντίγραφα .
3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα .

4. Να γράψετε τις απαντήσεις σας μόνο με μπλε ή μόνο με
μαύρο στυλό διαρκείας και μόνον ανεξίτηλης μελάνης .
5. Κάθε απάντηση επιστημονικά τεκμηριωμένη είναι
αποδεκτή .
6. ∆ιάρκεια εξέτασης : τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των
φωτοαντιγράφων .
7. Χρόνος δυνατής αποχώρησης : 10.00 π .μ .

K ΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!