Περιορίζονται ακόμη περισσότερες οι ευκαιρίες των γυναικών στο Ιράν !

    Η γιαγιά μου ήταν μία από τις πρώτες γυναίκες που σπούδασαν μαθηματικά και φυσική στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης. Όταν αποφοίτησε, το 1905, το πανεπιστήμιο τής απένειμε ανώτατη τιμητική διάκριση, που όμοιά της δεν είχε λάβει καμία άλλη γυναίκα.
        Πάνω από έναν αιώνα μετά, θα υπέθετε κανείς ότι πλέον έχουμε ξεπεράσει την πεποίθηση ότι οι γυναίκες δεν έχουν θέση στην ανώτατη εκπαίδευση, ανεξαρτήτως επιστημονικού πεδίου. Είναι λοιπόν ιδιαίτερα δυσάρεστο το γεγονός ότι πάνω από 30 ιρανικά πανεπιστήμια απέκλεισαν τις φοιτήτριές τους από περισσότερα από 70 μαθήματα, από μηχανολογία, πυρηνική φυσική και πληροφορική έως αγγλική λογοτεχνία, αρχαιολογία και επιχειρηματικότητα.
        Σύμφωνα με την Σιρίν Εμπαντί, ιρανή δικηγόρο και ακτιβίστρια υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων βραβευμένη με Νομπέλ Ειρήνης, οι απαγορεύσεις αυτές αποτελούν μέρος κυβερνητικής πολιτικής που έχει στόχο να περιορίσει τις ευκαιρίες των γυναικών στη δημόσια σφαίρα.
         Η ειρωνεία είναι ότι, σύμφωνα με την UNESCO, το Ιράν διαθέτει παγκοσμίως την υψηλότερη αναλογία φοιτητριών/φοιτητών. Τον περασμένο χρόνο, οι γυναίκες αποτελούσαν το 60% των συνολικών φοιτητών που πέτυχαν στις πανεπιστημιακές εξετάσεις και μάλιστα διακρίθηκαν σε επιστήμες που παραδοσιακά θεωρούνται ανδροκρατούμενες, όπως η μηχανολογία.
        Μπορεί να είναι η ίδια η επιτυχία των φοιτητριών ή και ο ρόλος των μορφωμένων γυναικών που αντιτάσσονται στο θεοκρατικό χαρακτήρα του Ιράν που έκανε την κυβέρνηση να θέλει αντιστρέψει την τάση αυτή. Πλέον, γυναίκες όπως η Νουσίν, φοιτήτρια από την Εσφαχάν, η οποία δήλωσε στο BBC ότι θέλει να γίνει μηχανολόγος μηχανικός, δεν είναι σε θέση να εκπληρώσουν τις φιλοδοξίες τους, παρά τις υψηλές επιδόσεις τους στις εισαγωγικές εξετάσεις.
       Ορισμένοι ισχυρίζονται ότι η ιδέα της ισότητας των φύλων αποτελεί μία συγκεκριμένη πολιτισμική θεώρηση των πραγμάτων και ότι εμείς οι Δυτικοί θα πρέπει να πάψουμε να προσπαθούμε να την επιβάλουμε στις άλλες κουλτούρες.

  Πράγματι, τα ισλαμικά κείμενα προβάλλουν ποικιλοτρόπως την υπεροχή του άνδρα έναντι της γυναίκας. Το ίδιο όμως θα μπορούσε να ισχυρισθεί κανείς ότι ακριβώς το ίδιο συμβαίνει και στην περίπτωση των χριστιανικών και εβραϊκών ιερών κειμένων. Το δικαίωμα στην εκπαίδευση, άνευ διακρίσεων, διαφυλάσσεται από πληθώρα διεθνών διακηρύξεων και συμφώνων, όπως η Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, την οποία έχουν υπογράψει σχεδόν όλες οι χώρες, συμπεριλαμβανομένου του Ιράν.
         Οι διακρίσεις κατά των γυναικών αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου φάσματος προκαταλήψεων στο Ιράν, ιδίως ενάντια σε όσους δεν είναι ούτε μουσουλμάνοι, ούτε μέλη κάποιας εκ των τριών μειονοτικών θρησκειών (Ζοροαστριανισμός, Ιουδαϊσμός, Χριστιανισμός) που αναγνωρίζονται στο Ιρανικό Σύνταγμα. Επί παραδείγματι, για να εγγραφεί κανείς στο πανεπιστήμιο, πρέπει να δηλώσει μία από τις τέσσερις αναγνωρισμένες αυτές θρησκείες. Άθεοι, αγνωστικιστές, αλλόθρησκοι ή αλλόδοξοι δεν γίνονται δεκτοί.
       Φανταστείτε πώς θα αντιδρούσαμε εάν κάποιος προσπαθούσε να δικαιολογήσει φυλετικές διακρίσεις, υποστηρίζοντας ότι είναι λάθος να επιβάλεις την κουλτούρα σου στους άλλους. Αυτή ήταν άλλωστε για πολλά χρόνια η «κουλτούρα» ορισμένων περιοχών των ΗΠΑ, όπου άνθρωποι αφρικανικής καταγωγής έπρεπε να κάθονται στο πίσω μέρος του λεωφορείου και να πηγαίνουν σε ξεχωριστά σχολεία, νοσοκομεία και πανεπιστήμια.
        Αυτή ήταν η «κουλτούρα» και της Νοτίου Αφρικής του Απαρτχάιντ, όπου οι μαύροι έπρεπε να ζουν χωριστά από τους λευκούς και να λαμβάνουν ξεχωριστή και κατώτερης ποιότητας εκπαίδευση.
           Το ίδιο συμβαίνει και στο Ιράν. Οι δεσποτικοί ηγέτες του είναι όλοι άνδρες και μουσουλμάνοι. Ο πνευματικός ηγέτης της χώρας Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ ζήτησε το 2009 «ισλαμοποίηση» των πανεπιστημίων, η οποία οδήγησε σε αλλαγή του κύκλου σπουδών και αντικατάσταση ορισμένων ακαδημαϊκών με πιο συντηρητικούς καθηγητές. Πριν από δύο μήνες, ο Χαμενεΐ δήλωσε ότι οι Ιρανοί θα έπρεπε να επιστρέψουν στις παραδοσιακές τους αξίες και να κάνουν περισσότερα παιδιά - σαφής υπαινιγμός για το ρόλο των γυναικών.
        Οι διεθνείς κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στο Ιράν επιδιώκουν να εμποδίσουν την κατασκευή πυρηνικών όπλων από το καθεστώς, όμως όχι και να το πείσουν να θέσει τέρμα στις διακρίσεις εναντίον των γυναικών ή των θρησκευτικών πεποιθήσεων. Δεν γίνεται μποϊκοτάζ στα ιρανικά πανεπιστήμια, ούτε και στα υπόλοιπα προϊόντα της χώρας, όπως συνέβαινε με εκείνα της Νοτίου Αφρικής του Απαρτχάιντ. Φαίνεται λοιπόν ότι είμαστε πιο ανεκτικοί απέναντι στις διακρίσεις βάσει φύλου και θρησκείας, από ό,τι στις φυλετικές και εθνικές διακρίσεις.
          Ίσως μπορούμε να δεχθούμε πιο εύκολα ότι οι βιολογικές διαφορές ανδρών και γυναικών είναι ανάλογες της θέσης που έχουν στην κοινωνία. Υπάρχουν τέτοιες διαφορές και δεν είναι μόνο σωματικές. Το γεγονός ότι μπορεί να υπάρχουν περισσότεροι άνδρες μηχανικοί από ό,τι γυναίκες δεν είναι απαραίτητα αποτέλεσμα διακρίσεων κατά των γυναικών. Μπορεί απλώς να επέλεξαν το επάγγελμα αυτό περισσότεροι άνδρες από ό,τι γυναίκες.
        Ωστόσο, αυτό το ζήτημα είναι εντελώς διαφορετικό από εκείνο των γυναικών οι οποίες, ενώ επιθυμούν να γίνουν μηχανικοί και διαθέτουν όλα τα προσόντα να σπουδάσουν μηχανολογία, στερούνται την ευκαιρία να πραγματοποιήσουν το όνειρό τους. Αποκλείοντας τις γυναίκες από μαθήματα που είναι ανοικτά για τους άνδρες, το Ιράν προβαίνει σε διακρίσεις αντίστοιχες και εξίσου καταδικαστέες με τις ρατσιστικές.
Πίτερ Σίνγκερ,καθηγητής Βιοηθικής στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον/tovima.gr