Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης και cyber-bullying

       Πρόσφατα, το φαινόµενο του εκφοβισµού άρχισε να εµφανίζεται µε µια νέα µορφή, στην οποία ο θύτης εκµεταλλεύεται τις δυνατότητες που του παρέχουν οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών (Τ.Π.Ε.), για να υλοποιήσει τις επιθετικές του προθέσεις. Η νέα αυτή έκφανση αναφέρεται στη βιβλιογραφία ως κυβερνο-εκφοβισµός (cyberbullying), ηλεκτρονικός εκφοβισµός (electronic bullying), διαδικτυακός εκφοβισµός (internet bullying/ online bullying), ή τεχνολογικός εκφοβισµός.

        Ο κυβερνο-εκφοβισµός ορίζεται ως µια «επιθετική, σκόπιµη πράξη η οποία διεξάγεται επανειληµµένα και σε βάθος χρόνου από µια οµάδα ατόµων ή ένα µόνο άτοµο, µε τη χρήση ηλεκτρονικών µορφών επικοινωνίας, εναντίον ενός θύµατος το οποίο δεν µπορεί να υπερασπιστεί εύκολα τον εαυτό του» (Smith, Mahdavi, Carvalho, & Tippett, 2006). Εντάσσεται στις συµπεριφορές προκλητικής επιθετικότητας και αποτελεί φαινόµενο εφάµιλλο του σχολικού εκφοβισµού, καθώς χαρακτηρίζεται από πρόθεση πρόκλησης βλάβης στο θύµα, επανάληψη της επιθετικής πράξης, η οποία είναι απρόκλητη, καθώς και από αντιληπτή ασυµµετρία ισχύος µεταξύ των συµµετεχόντων (Smith et al., 2006).

      Ο κυβερνο-εκφοβισµός διεξάγεται κυρίως µε τη χρήση του διαδικτύου και των κινητών τηλεφώνων, ενώ μπορεί να λάβει άµεση και έµµεση µορφή (Riebel, Jager, & Fischer, 2009). Παράδειγµα άµεσου κυβερνο-εκφοβισµού αποτελεί η αποστολή ιών στο λογαριασµό του θύµατος, καθώς και η λεκτική επίθεση, ενώ έµµεσο κυβερνο-εκφοβισµό αποτελεί η προσβολή της κοινωνικής εικόνας του θύµατος µε τη χρήση ηλεκτρονικών µέσων (π.χ. διάδοση φηµών µε τη χρήση ιστοσελίδων κοινωνικής δικτύωσης).

       Παρόµοια µε το σχολικό εκφοβισµό, τρεις είναι οι βασικοί ρόλοι των συµµετεχόντων στα περιστατικά κυβερνο-εκφοβισµού: το άτοµο που ξεκινά και διεκπεραιώνει την επιθετική ενέργεια (θύτης), ο αποδέκτης της (θύµα) και τέλος το άτοµο που δεν έχει καµία συµµετοχή στην εξέλιξη των περιστατικών (παρατηρητής). Επιπλέον, πρόσφατες έρευνες επαληθεύουν ότι, παρόµοια µε το σχολικό εκφοβισµό, στον κυβερνο-εκφοβισµό εμπλέκονται και µαθητές οι οποίοι δρουν στα περιστατικά ταυτόχρονα ως θύτες και ως θύµατα (Slonje, Smith, & Frisén, 2012a).

        Τα ερευνητικά δεδοµένα υποδεικνύουν ότι ο κυβερνο-εκφοβισµός εξελίσσεται σε ένα σύνηθες φαινόµενο, µε συχνότητα παρόµοια ή και µεγαλύτερη, σε ορισµένες περιπτώσεις, από το σχολικό εκφοβισµό (Rivers & Noret, 2010). Τα διαθέσιµα ερευνητικά δεδοµένα αναφορικά µε τα περιστατικά κυβερνο-εκφοβισµού στην Ελλάδα είναι περιορισµένα, αλλά επιβεβαιώνουν την ύπαρξή του σε µαθητές εφηβικής και προ-εφηβικής ηλικίας (Sygkollitou, Psalti, & Kapatzia, 2010). Γενικά, το φαινόµενο εµφανίζεται λιγότερο συχνά στις Μεσογειακές χώρες, εξαιτίας της καθυστερηµένης ενσωµάτωσης των Τ.Π.Ε. σε σύγκριση µε άλλες ∆υτικές χώρες, αλλά αναµένεται ότι τα περιστατικά προβληµατικής χρήσης του διαδικτύου θα αυξηθούν στα επόµενα χρόνια, καθώς αυξάνεται σταδιακά και η χρήση των Τ.Π.Ε. (Livingstone & Helsper, 2007).