Κυριακή 21 Φεβρουαρίου 2016

Χαρακτηριστικά συµµετεχόντων στον κυβερνο-εκφοβισµό

     Μελετητές του φαινοµένου υποστηρίζουν ότι εξαιτίας των χαρακτηριστικών του διαδικτύου, ο κυβερνο-εκφοβισµός ενδέχεται να διαφέρει σηµαντικά από το σχολικό εκφοβισµό, ως προς τα χαρακτηριστικά των συµµετεχόντων, τους τύπους των επιθετικών συμπεριφορών που εκδηλώνονται, καθώς και τις συνέπειες που μπορεί να επιφέρουν.

      Συγκεκριµένα, η δυνατότητα ανωνυµίας και ψευδωνυµίας που προσφέρει το διαδίκτυο, η ασύγχρονη επικοινωνία, η εξίσωση της κοινωνικής θέσης και ισχύος µεταξύ των χρηστών, η διασχιστική φαντασία και η έλλειψη επίβλεψης, είναι πιθανό να προκαλέσουν άρση της αναστολής του ατόµου για τη χρήση του διαδικτύου, την τάση δηλαδή να συμπεριφερθεί, χωρίς περιορισµούς και αναστολές και να εµφανίσει συμπεριφορά, την οποία δεν θα εµφάνιζε σε κανονικά πλαίσια (Suler, 2004). Έτσι, εξαιτίας της άρσης αναστολής που προκαλεί το διαδίκτυο, γίνεται αντιληπτό ότι οι συµµετέχοντες μπορεί να διαθέτουν διαφορετικά ατοµικά χαρακτηριστικά από αυτούς του σχολικού εκφοβισµού (Cooper, 2005).

          ∆ιεθνή ερευνητικά δεδοµένα υποδεικνύουν την επίδραση του φύλου και της ηλικίας των µαθητών σε περιστατικά κυβερνο-εκφοβισµού (Cochrane, 2008. Limber, 2007). Συγκεκριµένα, ως προς το φύλο, και εξαιτίας της τάσης των κοριτσιών να µεταχειρίζονται συχνότερα την έµµεση επιθετικότητα, ορισµένοι ερευνητές έχουν διατυπώσει υποθέσεις αναφορικά µε τη µεγαλύτερη συµµετοχή των κοριτσιών στο φαινόµενο του κυβερνο-εκφοβισµού, αφού πρόκειται για ένα είδος έµµεσης επιθετικότητας. Εντούτοις, τα ερευνητικά δεδοµένα είναι αντικρουόµενα και δεν υποστηρίζουν ως σήµερα µε συνέπεια την αυξηµένη συµµετοχή των κοριτσιών στον κυβερνο-εκφοβισµό (Ybarra & Mitchell 2004).

        Ορισµένοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι τα δύο φύλα συµµετέχουν εξίσου στο φαινόµενο, αλλά χρησιµοποιούν διαφορετικούς τύπους επιθετικότητας. Για παράδειγµα τα αγόρια έχουν µεγαλύτερη ροή προς επιθετικά φαινόµενα, τύπου «happy slapping» (σκηνοθεσία σωµατικής επίθεσης εναντίον του θύµατος, µαγνητοσκόπηση του ξυλοδαρµού ή της εξευτελιστικής επίθεσης και διάδοση του αρχείου µε τη χρήση ηλεκτρονικών µέσων) (Calvete, Orue, Estévez, Villardón, & Padilla, 2010), στα οποία εμπεριέχεται σωµατική βία, ενώ τα κορίτσια τείνουν να διαδίδουν φήµες, να σχολιάζουν αρνητικά και να χρησιµοποιούν το διαδίκτυο, για να σπιλώσουν τη φήµη του θύµατος και να το περιθωριοποήσουν από την οµάδα των συνοµηλίκων (Breguet, 2007 στο Wang, et al., 2010).

        Σηµαντικό παράγοντα στην εμπλοκή των µαθητών στον κυβερνο-εκφοβισµό αποτελεί επίσης η χρήση των ΤΠΕ. Ερευνητικά δεδοµένα υποδεικνύουν ότι µαθητές που χρησιµοποιούν εκτεταµένα τον υπολογιστή (Cochrane, 2008) και έχουν ανα̟τυγµένες τεχνολογικές δεξιότητες (Walrave & Heirman, 2011) παρουσιάζουν αυξηµένες πιθανότητες να συµµετάσχουν στα περιστατικά, καθώς επίσης και όσοι κάνουν επικίνδυνη χρήση του (π.χ. επικοινωνία µε αγνώστους, διαµοιρασµός προσωπικών δεδοµένων και κωδικών ασφαλείας) (Walrave & Heirman, 2011). Αξιοσηµείωτο είναι ότι µαθητές οι οποίοι κάνουν υπερβολική χρήση του διαδικτύου φαίνεται ότι επιδεικνύουν σε µεγαλύτερο βαθµό επιθετικές συμπεριφορές, εντός αλλά και εκτός διαδικτύου (Ko, Yen, Liu, Huang, & Yen, 2009).

          Όσον αφορά στην ηλικία, οι περισσότερες έρευνες υποδεικνύουν ότι ο κυβερνο-εκφοβισµός αυξάνεται µε την ηλικία των µαθητών, καθώς κυµαίνεται σε µικρά ποσοστά στις µεσαίες τάξεις του δηµοτικού, αυξάνεται στις τελευταίες τάξεις µέχρι τις αρχές του γυµνασίου και κλιµακώνεται στο τέλος του γυµνασίου και στις αρχές του λυκείου, δηλαδή στις ηλικίες των 15-16 χρονών (Ybarra, Mitchell, Finkelhor, & Wolak, 2007).

         Ένας καθοριστικός παράγοντας που συστηµατικά βρέθηκε να εµπλέκεται στη διαδικτυακή συμπεριφορά των ατόµων και ιδιαίτερα στην περίπτωση του κυβερνο-εκφοβισµού, είναι η άρση αναστολής (Suller, 2004). Το ενδεχόµενο να εµφανίσει ο µαθητής επιθετική συμπεριφορά κατά την ηλεκτρονικά διαµεσολαβούµενη επικοινωνία, οφείλεται, αφενός στα εγγενή χαρακτηριστικά των Τ.Π.Ε., και αφετέρου στα χαρακτηριστικά του ατόµου που επηρεάζουν το βαθµό στον οποίο η άρση της αναστολής θα επιδράσει αρνητικά στη διαδικτυακή του συμπεριφορά (Bargh, 2002).

       Καθώς αναµένεται ότι η επερχόµενη αύξηση της χρήσης των ΤΠΕ από παιδιά ολοένα και µικρότερης ηλικίας στις µεσογειακές χώρες, θα επιφέρει αύξηση της συγκεκριµένης συμπεριφοράς (Hasebrink, Livingstone, & Haddon, 2008), απαιτείται σε βάθος µελέτη των ατοµικών χαρακτηριστικών των συµµετεχόντων στα περιστατικά του κυβερνο-εκφοβισµού, µε σκοπό την έγκαιρη πρόληψη και την αποτελεσµατική αντιµετώπισή τους στον ελλαδικό χώρο.

Δεν υπάρχουν σχόλια :